27- August-2023
Waxaan ku soconaa hadalka dhammaan khudbadaha iyo odhaahyada aan mar walba jeedino waxaanan ognahay in jimicsigu uu yahay mid ka mid ah waxyaabaha ugu fiican ee aad u samayn karto caafimaadkaaga.
Gobolka Afrika, waxaanu aad uga shaqaynaa sidii aanu u soo afjari lahayn cudurada aan la kala qaadin (NCDs) iyo cudurada faafa ee dhamaanteen si xun inoo wada saameeya. Weli, waxaan ognahay in ay si degdeg ah u kordheen cudurrada aan la isqaadsiin karin maadaama ay yihiin cudurro daba-dheeraaday, dhiig-karka, xaaladaha wadnaha, iyo dhibaatooyinka caafimaadka maskaxda.
Qaar ka mid ah kuwan waxay la xiriiraan nolol-nololeed aan caafimaad qabin,” ayay tiri, Agaasimaha Gobolka ee Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO) ee Afrika, Matshidiso Moeti ayaa xustay intii ay socotay khudbadeeda wax yar ka hor barnaamijka Walk the Talk, Walk for Life to End NCDs ee Gaborone, Botswana.
The Walk the Talk, Walk for Life to End NCDs waxay ahayd socod lug ah oo lix kiilo mitir ah oo ay soo qabanqaabiyeen gobolka WHO ee Afrika iyo Wasaaradda Caafimaadka ee Botswana. Tani waxay ku soo beegantay maalin ka hor bilowga Guddiga Gobolka ee WHO ee Afrika oo lagu qabanayo Botswana laga bilaabo 28ka Agoosto ilaa 1da Sebtember 2023.
Gobolka Afrika waxaa dhawaan ka dilaacay daacuun caloolaha dalal ay ka mid yihiin Mozambique iyo Malawi waxaana inta badan lagu arkaa kiisas jaale ah, qoorgooyaha, jadeecada, iyo Ebola oo weli khatar weyn ku ah caafimaadka, fayoobida iyo horumarka dalalka Afrika.
Moeti waxa ay sheegtay in ay rajaynayso in ka qaybgalayaashu ay ku dhiiri galiyaan in ay qaataan socodka oo qayb ka ah hab-nololeedkooda waxa aanay sidoo kale ku boorisay hogaamiyayaasha in ay abuuraan jawi nabdoon oo muwaadiniinta wadan kastaa ay ku socdaan oo ay jimicsi ku samayn karaan.
“Madaxda iyo Wasiirada halkan ku sugan waxaan leeyahay waa shaqadeena in aan isku abaabulno in dowladeenu ay hesho goobo lagu jimicsado dadka oo dhan, gaar ahaan haweenka, waxaan u baahannahay in aan hubinno in haweenka iyo carruurta yaryar ay helaan goobo lagu jimicsado. meelo badbaado leh oo lagu socdo oo aan kugu kacayn kharashka xubinta jimicsiga sababtoo ah qof walba ma awoodo xubinnimada jimicsiga,” ayay tidhi.
“Inta aan soconno fadlan ka fiirso arrimaha soo socda, xaqiiqda ah in NCDs ay yihiin dilaayaal aamusan, in NCDs ay disho 41 milyan oo qof sannad kasta oo u dhiganta 74% dhammaan dhimashada adduunka, NDC, 77% waxay ku sugan yihiin hoose iyo dhexe.
-Wadamada dakhligoodu soo galo ka dibna waa in aan is waydiinnaa su’aalahan muhiimka ah, imisa ayay NCD-yada innaga gashanayaan waddan kasta oo naga mid ah,? Marwada koowaad ee Botswana, Neo Masisi ayaa tiri.
Masisi ayaa u mahadceliyey madaxweynaha Botswana, Mokgweetsi Masisi ku soo biiritaanka socodka isagoo sheegay in ay xaqiijineyso dowladda Botswana iyo sida ay uga go’an tahay shakhsi ahaan qaab nololeed caafimaad leh iyo guud ahaan la dagaalanka NCDs.
“Waxaan tixgalinayaa hab-nololeedyada caafimaadka qaba iyo fayoobaanta oo ku xiran horumarka aadanaha iyo dhaqaalaha waddan kasta, waa qaran caafimaad qaba, dadkaas oo gaari doona horumar,” ayuu yiri Masisi.
Kulankan ayaa ku soo beegmaya iyadoo WHO ay u dabaaldageyso 75 sano jirsatay iyo guulihii adkaa ee la gaaray 75 sano ee la soo dhaafay.
