28- June-2023
Cilmi-baaris cusub oo lagu sameeyay hab-dhaqanka qaniinyada duqsiyada ayaa laga yaabaa inay caawiso dagaalka Afrika ee ka dhanka ah jirrada hurdada.
Cilmi-baarayaashu waxay ogaadeen in duqsigii qaniinaa ay soo jiitaan midabka buluugga ah maadaama ay ku wareeraan xayawaanka ay rabaan inay ku cunaan.
Qaybta culuumta nolosha ee jaamacadda Aberystwyth ee dalka Ingiriiska ayaa hormuud ka ahayd baaritaan cilmi-yeed ujeeddadeedu tahay in lagu ogaado sababta duqsiyadani ay si gaar ah u soo jiitaan buluugga, taas oo keentay in dabinnada adduunka oo dhan laga sameeyo midabkaas.
Iyaga oo horumarinaya shabakadaha neerfaha ee macmalka ah ee u ekaysiiya habka muuqaalka ee maskaxda qaniinyada duqsigu, cilmi-baarayaashu waxay gaareen gunaanad ay daabaceen.
Duqsiyada lagu qabtay dabinada buluuga ah waxay u badan tahay inaysan cunin dhawaanahan, taasoo soo jeedinaysa inay isha ku hayeen martida loo yahay.
Cilmi-baarista, oo sidoo kale dib loo eegay oo lagu daabacay Proceedings of Royal Society B journal, ayaa sidoo kale shaki gelisay aragti hore oo ah in walxaha buluuga ah ay u taagan yihiin hadh duqsiyada.
Natiijooyinka cusub ayaa laga yaabaa inay calaamad u noqdaan isbeddelka la dagaallanka cudurrada ka jira Afrikada Saxaraha ka hooseeya ee aan weli la daweynin guud ahaanna dilaa ah.
Gabagabada kooxdu waxay fure u noqon kartaa ladagaalanka cudurada sida bini’aadamka trypanosomiasis Afrika – sidoo kale loo yaqaan xanuunka hurdada – iyo xakamaynta duqsiyada deggan, kuwaas oo inta badan weerara lo’da iyo fardaha.
Sida laga soo xigtay Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO), in ka badan 98 boqolkiiba kiisaska la soo sheegay waxaa sababa dulinka Trypanosoma brucei gambiense, kaas oo laga helo 24 waddan oo ku yaal Galbeedka iyo Bartamaha Afrika.
Foomka labaad, Trypanosoma brucei rhodesiense, ayaa ah in ka yar 2 boqolkiiba kiisaska waxaana laga helaa 13 waddan oo ku yaal Bariga iyo Koonfurta Afrika.
