22″ September “2022” Aljazeera
Sanduuqa Caalamiga ah ee La-dagaalanka AIDS-ka, Qaaxada iyo Duumada ayaa xaqiijistay $14.25bn oo ah maalgelin cusub oo muhiim ah, ka dib tobannaan sano oo horumar ah oo ka dhan ah cudurrada uu ka leexiyay masiibada COVID-19 after decades of progress against the diseases was derailed
Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden, oo martigeliyay shirka magaalada New York oo uu dhinac socday shirka heerka sare ee sanadlaha ah ee Golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay (UNGA), ayaa sheegay in maalgelinta – qaddarkii ugu badnaa ee abid loo ballan qaado urur caafimaad oo dhinacyo badan leh – waa muhiim u ah la dagaalanka cudurada
“Tani waa maalgashi badbaadin doona 20 milyan oo qof oo kale, hoos u dhigi doona dhimashada cudurradan 64 boqolkiiba afarta sano ee soo socota,” ayuu yidhi Biden.
Sanduuqa, isbahaysi dadweyne/gaar ah oo la aasaasay 2002, ayaa $18bn ka raadinaysa wareegga maalgelinta saddexda sano ee soo socota dawladaha, bulshada rayidka ah iyo waaxda gaarka ah. Ka hor shirkii Arbacada, waxay hore u soo saartay in ka badan saddex meelood meel wadarta guud.
“Waxa maanta dhacay runtii waa abaabul aan la soo koobi karin oo agabka caafimaadka caalamiga ah,” ayuu yiri Agaasimaha Fulinta Sanduuqa Caalamiga ah Peter Sands.
“Dhammaantiin waad ku mahadsan tihiin kor u qaadista, gaar ahaan jawiga dhaqaale ee caalamiga ah ee adag, waxaanan idin waydiisanayaa, sii wad,” ayuu yidhi Biden
Sanduuqa Caalamiga ah ayaa sheegay in tirada $14.25bn ay u badan tahay inay kordhiso marka deeqo badan ay soo galaan. Boqortooyada Ingiriiska iyo Talyaanigu waxay sheegeen inay ku dhawaaqi doonaan ballanqaadkooda waqti dambe.
“Dawladda iyo dadka Malawi, kani maaha shir ee waa badbaado nafeed,” Lazarus Chakwera, madaxweynaha Malawi, ayaa sheegay goor sii horeysay oo maalin ah ka dib markii uu ballan qaaday $ 1m
Faransiiska, Jarmalka, Japan, Kanada, Midowga Yurub iyo Mu’asasada Gates ayaa sidoo kale ku dhawaaqay ballanqaadyo baaxad leh.
Sida laga soo xigtay UNAIDS, Malawi waxaa jiray 990,000 oo qaangaar ah iyo carruur ah oo la nool HIV 2021-kii, USAID waxay sheegtay in qaaxadu ay tahay “dhibaatada caafimaadka guud ee Malawi
“Waan ka daweyn karnaa qaaxada. Waxaan ka hortagi karnaa duumada. Waxaan la dagaallami karnaa cudurradan xun. Waxaan joojin doonnaa AIDS-ka, waxaan joojin doonnaa qaaxada, waxaan joojin doonnaa duumada – mar iyo dhammaan,” ayay tiri madaxa guddiga Yurub Ursula von der Leyen ka dib markii ay ku dhawaaqday deeqdii ugu dambeysay ee ururka.
Kuuriyada Koonfureed ayaa afar jibaartay ballanqaadkeedii 2019-ka oo dhan $100 milyan, halka Indonesia ay sameysay ballan-qaadkeedii ugu horreeyay abid, iyadoo bixisay 10 milyan oo doolar.
“Ma aha oo kaliya tani waa bandhig taariikhi ah oo midnimo caalami ah laakiin waa dhiirigelin iyo kor u qaadis aad loogu baahan yahay xagga sinnaanta caafimaadka adduunka,” ayuu ku yiri hadal uu soo saaray.
‘Qaar baa tirinaya dinaar’
Sanduuqa waxa uu ururiyay lacag rikoor ah $14bn shirkii deeq-bixiyayaasha ee ugu dambeeyay ee 2019, kaas oo uu martigeliyay madaxweynaha Faransiiska Emmanuel Macron.
Gudaha Boqortooyada Midowday (UK), waxaa jiray dhaleecayn loo jeedinayo go’aanka dowladda ee dib u dhigista ku dhawaaqistiisa.
Qoraal uu soo dhigay bartiisa Twitter-ka, xoghayaha arrimaha dibadda David Lammy ayaa sheegay in ay “yareyn doonto dagaalka ka dhanka ah AIDS-ka, qaaxada iyo duumada ayna dhaawaceyso danaha qaranka UK”.
SOURCE: AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES