10″ November “2022” AP
Dhaqdhaqaaqa deegaanka Modou Fall ayaa ka shaqaynaya sidii uu kor ugu qaadi lahaa wacyiga ku saabsan khataraha balaastikada ee dalka waqooyi-galbeed ee Afrika.
Xeebta Yarakh ee caasimadda Senegal ee Dakar ayaa waxaa buux dhaafiyay qashin iyo baco, iyadoo dadaallada dowladda ay u muuqdaan inay ka gaabiyeen wax ka qabashada arrintan.
Dhaqdhaqaaqa deegaanka Modou Fall ayaa la soo galay hab gaar ah si kor loogu qaado wacyiga ku saabsan khatarta balaastikada – isaga oo xiran qaar badan oo ka mid ah bacaha, koobabka iyo qashinka kale ee laga yaabo inay ka mid noqdaan qashinka qashinka.
“Waxay sun u tahay caafimaadka, badda, dadka,” ayuu yidhi Fall, oo caan ku ah “Ninka caag ah”. Wuxuu xidhaa labbiskiisa – “maaha labbis”, wuxuu ku nuuxnuuxsaday – isagoo u sheegaya qof kasta oo dhageysan doona dhibaatooyinka balaastikada.
Wuxuu aasaasay ururka deegaanka, oo lagu magacaabo Senegal Clean, kaas oo kor u qaada wacyiga iyada oo loo marayo ololeyaal waxbarasho oo dhiirigeliya dib u isticmaalka iyo dib u warshadaynta.
Sannadkii 2020, Senegal waxa ay ansixisay sharci mamnuucaya qaar ka mid ah badeecooyinka caagga ah. Laakiin haddii buuraha qashinka caagagga ah ee xeebtan ay wax muujinayaan, waddanku wuxuu la daalaa dhacayaa fulinta.
Qayb ka mid ah dhaxalka dhaqameed ee Senegal iyo Gambia, Kankurang waxay calaamad u tahay ruuxa bixiya nidaamka iyo caddaaladda, waxaana loo tixgeliyaa inuu yahay ilaaliyaha sharka. Maalintan, Kankurang-kan waxa uu u sheegay carruurta wasakhowga caagga ah oo ku boorrinaya inay ixtiraamaan deegaanka.
“Isbeddelka cimiladu waa dhab, markaa waa inaan isku daynaa inaan bedelno qaab nololeedkeena, si aan u bedelno dabeecadeena si aan si fiican ula qabsano,” ayuu u sheegay iyaga.
Senegal kaligeed aad bay uga fog tahay. Sannad kasta, dunidu waxay soo saartaa xaddi badan oo balaastiig ah, taas oo ay u dheer tahay abuurista indho badan oo indho-indhayn ah – inta badan waxay ku dhammaataa inay xirto marin-biyoodka, waxyeello u geysata xayawaanka berriga iyo badda kuwaas oo laga yaabo in ay soo galaan alaabta.
Wasakhdaasi waxay u dheer tahay dhammaan gaaska aqalka dhirta lagu koriyo, oo ah sababta koowaad ee kulaylka caalamiga ah, taas oo ah natiijada soo saarista balaastikada. Waxyaaluhuna uma muuqdaan inay u socdaan jihada saxda ah: wax soo saarka caagagga caalamiga ah ayaa la filayaa inuu ka badan afar jibaar 2050, sida laga soo xigtay Barnaamijka Deegaanka ee Qaramada Midoobay iyo GRID-Arendal ee Norway.
Iyadoo hogaamiyayaasha caalamku ay toddobaadkan isugu imaanayaan magaalada Sharm el-Sheikh ee dalka Masar, si ay uga qaybgalaan shirka cimilada ee Qaramada Midoobay ee loo yaqaan COP27, Fall wuxuu rajeynayaa in farriintiisa ku saabsan caagadaha ay dib u soo noqon doonto.
Sida Falluu socdo, carruurta xeebta joogta waxay ku qayliyaan: “Kankung! Kankurang waa soo socdaa!”
