5″ February “2022” Allafrica.com
Cudurrada kulaylaha ee la dayacay (NTDs) waa koox kala duwan oo ka kooban 20 xaaladood kuwaas oo ay sababaan cudur-sideyaal kala duwan oo ay ku jiraan fayrasyada, bakteeriyada, dulinnada, fangaska, iyo sunta.
In ka badan hal bilyan oo qof ayaa waxaa saameeya cudurrada kulaylaha ee la dayacay ee caalamka. Afrika ayaa ku dhawaad 40% (400 milyan oo qof) ka ah culayska adduunka.
Cuduradu waxay ku koraan meelaha aan lahayn adeegyo daryeel caafimaad oo tayo leh oo la awoodi karo, halkaas oo helitaanka biyo nadiif ah iyo fayadhowr sidoo kale ay dhibaato weyn ku tahay. Cuduradani waxay noqon karaan kuwo aad u xun, oo ay ku jiraan xanuunka daran, naafanimada iyo qallafsanaanta, nafaqo-xumada, korriinka oo yaraada, iyo garashada oo daciifa. Dhiig-yarida ay sababaan qaar ka mid ah cudurradan ayaa saameyn toos ah ku leh dhimashada hooyada, sida uu qabo Ururka Caafimaadka Adduunka.
Afrika waxay samaysay horumar weyn oo ku wajahan yoolalka ciribtirka. Baraska ayaa dhamaantood laga saaray sidii dhibaato caafimaad oo dadwayne, iyadoo Comoros kaliya aysan weli gaarin hadafka ciribtirka mid ka mid ah seddexdeeda jasiiradood. Kow iyo afartan waddan oo Afrikaan ah ayaa la xaqiijiyay inay ka xoroobeen Guinea Worm – cudur dulin ah oo naafeeya.
Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Kongo ayaa isku diyaarinaysa shahaadaynta sanadkan. Benin, Cote d’Ivoire, iyo Togo ayaa loo ansixiyay ciribtirka jirrada hurdada sida dhibaato caafimaad oo dadweyne.
Equatorial Guinea, Ghana, Rwanda, iyo Uganda ayaa bilaabay habka ansixinta ee ku wajahan ciribtirka.
Nigeria ayaa wali la dagaallame壯陽藥 ysa 14 ka mid ah 20-ka cudur ee kulaylaha ah ee la dayacay ee liiska ku jira. Nigeria waxay ku saabsan tahay 25% culayska NTDs ee Afrika,
Dadka la nool NTDs, waxay badanaa la kulmaan dhaleeceyn iyo takoorid, inta badan sabab u ah wacyigelin la’aanta waxa ay yihiin, iyo sida loola dhaqmayo.
Laakiin waxaa jirta rajo badan sababtoo ah NTD-yada si wax ku ool ah ayaa loo xakameyn karaa, loo tirtiri karaa, ama loo ciribtiri karaa, iyada oo la adeegsanayo tillaabooyinka caafimaadka guud ee la isku daray, daawaynta waxtarka leh, iyo wacyigelinta bulshada oo weyn.
Ururka Caafimaadka Adduunka ayaa ku baaqay in la riixo caalamiga ah si looga hortago sinnaan la’aanta lagu garto NTD-yada, iyo in la hubiyo in bulshada ugu saboolsan iyo kuwa la yaso ee ah kuwa ugu saameynta badan, ay helaan adeegyada caafimaad ee ay u baahan yihiin.
Iyadoo la bilaabayo khariidadda caalamiga ah ee Cudurada kulaylaha ee la dayacay sanadka 2021 iyo horumarinta qaab dhismeedka cudurada kulaylaha iyo cudurada ka dhasha Afrika ee 2022-2030,
WHO waxa ay rajaynaysaa in ay dhisto casharadii laga bartay barnaamijyadii hore ee cudurada kulaylaha ee la dayacay, oo ay ku jiraan hal-abuuro ka soo baxaya Covid -19 ka jawaabista masiibada, si looga taageero wadamada horumarinta qorshayaasha guud ee sannadaha badan