2″ Nov”2022″ ALJAZEERA
Dhinacyada isku haya gobolka woqooyi ee Itoobiya ee Tigray ayaa ku heshiiyey “joojin joogto ah oo colaadeed”, ayuu yiri dhexdhexaadiyaha Midowga Afrika, toddobaad uun ka dib markii wadahadal nabadeed oo rasmi ah ay ka bilowdeen Koonfur Afrika.
Madaxweynihii hore ee Nigeria Olesegun Obasanjo, ayaa khudbadii ugu horeysay ee wadahadalada nabada.
Waxa kale oo uu Arbacadii sheegay in dawladda Itoobiya iyo mas’uuliyiinta Tigraygu ay ku heshiiyeen “hub ka dhigis habaysan, siman oo isku dubaridan” oo ay weheliso “soo celinta sharciga iyo kala dambeynta,” “soo celinta adeegyada” iyo “helitaanka sahayda bini’aadantinimo ee aan la carqaladayn.
Dagaalka, oo qarxay Noofambar 2020, wuxuu iska horkeenay ciidamada gobolka ee ka socda Tigrayga iyo ciidamada federaalka Itoobiya iyo xulafadeeda, oo ay ku jiraan ciidamo ka yimid gobollo kale iyo kuwa ka socda dalka deriska la ah ee Eritrea.
“Hadda waa dhammaanteen inaan ixtiraamno heshiiskan,” ayuu yiri madaxa wada-xaajoodka dowladda Itoobiya, Redwan Hussein, Arbacadii.
Fallaagada Tigrayga ayaa bogaadiyay heshiiska waxayna sheegeen in ay tanaasul sameeyeen
“Waxaan diyaar u nahay inaan dhaqan gelino oo aan dardargelino heshiiska,” ayuu yiri madaxa wafdigooda, Getachew Reda.
“Si aan wax uga qabano xanuunka dadkeena, waxaan sameynay tanaasul, sababtoo ah waa inaan dhisnaa kalsooni.
“Ugu dambeyntii, xaqiiqda ah in aan gaarnay heer aan hadda saxiixnay heshiis waxay si weyn uga hadlaysaa u diyaargarowga labada dhinac ee ah in ay gadaal ka dhigtaan wixii hore ee la soo dhaafay si ay u dejiyaan waddo cusub oo nabadeed,” ayay tiri Reda.
Colaadan oo xiliyada qaar kabaxday dhulka Tigreega ee udhaxeeya Axmaarada iyo Canfarta ayaa galaaftay kumanaan qof, malaayiin qof ayaa ka barakiciyay guryahoodii, boqolaal kun oo qofna waxay qarka usaareen macaluul.
Baahida degdega ah ee gargaar
Eritrea iyo ciidamada gobolka ee isbaheysiga la ah ciidamada Itoobiya ayaan midkoodna ka qeybgalin wadahadalka ka socda Koonfur Afrika, mana cadda in ay u hogaansami doonaan heshiiskii halkaas lagu gaaray.
Ciidamada Eritrea ayaa lagu eedeeyay inay ka dambeeyeen qaar ka mid ah tacaddiyadii ugu xumaa ee colaadda, oo ay ku jiraan kufsi-wadareed, waxaana goob-joogayaal ay ku tilmaameen dil iyo dhac ay geystaan ciidamada Eritrea xitaa inta lagu jiro wadahadallada nabadda.
Fahmida Miller oo ka tirsan Al Jazeera, oo ka soo warrameysa Pretoria, ayaa sheegtay in dareenka hadda loo soo jeestay sida wanaagsan ee heshiiska loo hirgeliyay.
“Waan ognahay in kumannaan qof la dilay, dadka waxaa sidoo kale saameeyay cunto la’aanta iyo gargaarka bini’aadantinimo ee gobolka Tigray,” Miller ayaa sidaas yiri
Su’aasha muhiimka ah ayaa ah sida ugu dhaqsaha badan ee gargaarku ugu noqon karo Tigrayga, halkaas oo isgaarsiintii iyo isku xirnaanta gaadiidka ay si weyn u go’een tan iyo markii uu dagaalku bilowday.
Dhakhaatiirtu waxay ku tilmaameen inay gabaabsi yihiin dawooyinka aasaasiga ah sida tallaalada, insulinta iyo cunnada daweynta halka dadku ay u dhintaan cudurro si fudud looga hortagi karo iyo gaajo.
Baarayaasha xuquuqul insaanka ee Qaramada Midoobay ayaa sheegay in dowladda Itoobiya ay u adeegsanaysay “gaajo dadka rayidka ah” hub dagaal.
“Waxaan ku soo laabannay qalliinkii qarnigii 18-aad,” dhakhtar qalliin oo ka tirsan cisbitaalka calanka ee gobolka, Fasika Amdeslasie, ayaa u sheegtay khubarada caafimaadka xaflad online ah Arbacadii. “Waxay la mid tahay xabsiga hawada furan.”
Ilaha bini’aadantinimada ayaa sheegay in ururkoodu uu dib u bilaabi karo shaqadiisa ku dhawaad isla markiiba haddii gargaarka aan la xannibin ee Tigrayga la siiyo.
“Gabi ahaanba waxay luxuriant quay waxa ay dowladu ogolaato… Hadii ay si dhab ah nasiiyaan marin uhelid, waxaan ku bilaabi karnaa dhaq-dhaqaaq aad u dhaqso badan, saacado gudahood, ma aha toddobaadyo,” ayuu yiri isha, oo la hadashay wakaalada Associated Press shuruudo qarsoon sababtoo ah maahan. loo oggolaaday inuu si fagaare ah u hadlo
