3-July-2024- Muqdisho
Soomaaliya iyo kooxda Argagixisada ah ee al-Shabaab waxa ay ku dagaalamayaan dagaal dhexmara dagaal joogto ah oo lagu faafinayo, lagana goosanayo Mareegaha iyo Baraha bulshada ee faafiya dacaayadaha iyo wararka been abuurka ah”, sidaasi waxaa qortay African defense forum (ADF) ee Wasaaradda Gaashaandhigga Maraykanka.
Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka Soomaaliya ayaa kordhisay dadaalkeeda ku aadan xal u helidda arrintaasi, iyadoo abuuraysa kooxo indha-indheeya Internet-ka, isla markaana uga digta shirkadaha tiknoolajiyada inay meesha ka saaraan waxyaabaha xagjirka ah.
Waxay aheyd hawl adag markii aan bilownay; waxay u baahneyd aqoon, xirfad iyo shaqo badan,” ayuu yirii Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala oo la hadlay idaacadda Codka Maraykanka ee sannadkan. “Waxaan tababarnay dad leh xirfadihii loo baahnaa; Xafiisyo gaar ah ayaa la sameeyay, qalabkiina waa la diyaariyay iyo sharcigii baarlamaanka laga soo saaray. In ka badan hal sano ka dib, waxaan joognaa meel wanaagsan, waxaan aaminsanahay inaan gaarnay qaar badan oo ka mid ah yoolalkayada.” Al-Cadaala iyo Wasiirka Warfaafinta Daud Aweis ayaa dhawaan ku dhawaaqay duulaan ka dhan ah wararka qaldan iyo hurinta colaadaha.
“Si wadajir ah, waxaan uga gudbi karnaa khatar kasta ee nala soo gudboonaata,” ayuu Aweis ku yiri khudbad uu ka jeediyay gabagabada madal laba maalmood ka socday 5-ta Juun ee Muqdisho. “Si wadajir ah, waxaan u dhisi karnaa bulsho ku dhisan kalsooni, ixtiraam iyo isfaham. Aan u midowno ka hortagga wararka been abuurka ah, anagoo u danaynayna dalkayaga iyo dadkayaga”.
“Waxay aheyd hawl adag markii aan bilownay; waxay u baahneyd aqoon, xirfad iyo shaqo badan,” ayuu yirii Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala oo la hadlay idaacadda Codka Maraykanka ee sannadkan.
“Waxaan tababarnay dad leh xirfadihii loo baahnaa; Xafiisyo gaar ah ayaa la sameeyay, qalabkiina waa la diyaariyay iyo sharcigii baarlamaanka laga soo saaray. In ka badan hal sano ka dib, waxaan joognaa meel wanaagsan, waxaan aaminsanahay inaan gaarnay qaar badan oo ka mid ah yoolalkayada.” Al-Cadaala iyo Wasiirka Warfaafinta Daud Aweis ayaa dhawaan ku dhawaaqay duulaan ka dhan ah wararka qaldan iyo hurinta colaadaha.
“Si wadajir ah, waxaan uga gudbi karnaa khatar kasta ee nala soo gudboonaata,” ayuu Aweis ku yiri khudbad uu ka jeediyay gabagabada madal laba maalmood ka socday 5-ta Juun ee Muqdisho. “Si wadajir ah, waxaan u dhisi karnaa bulsho ku dhisan kalsooni, ixtiraam iyo isfaham. Aan u midowno ka hortagga wararka been abuurka ah, anagoo u danaynayna dalkayaga iyo dadkayaga”.
Mohamed Gulaid, oo ah cilmi-baare aamin ah iyo badbaado internet oo horay ula soo shaqeeyay shirkadda waalidka ee Facebook, Meta, ayaa sheegay in al-Shabaab ay aad ugu tiirsan tahay Aaladaha ay ka midka yihiin Telegram iyo WhatsApp, halkaasi oo dhexdhexaadinta macluumaadka ay aad u dhib badan tahay sababtoo ah sirta ay mar walba adeegsadaan awgeed.
“Al-Shabaab waxay si joogto ah u galaan xogo khaldan, iyagoo inta badan buunbuuniyo saameyntooda howleed waxayna xad-dhaafiyaan saameyntooda ama maamulkooda,” Gulaid ayaa u sheegay VOA. “Marka ay timaado warar been abuur ah, Al-Shabaab waxay inta badan maamulaan mowduucyo ballaaran sida qarannimada iyo adeeg la’aanta dowladda Soomaaliya, si ay u gaaraan ajandahooda. Waxay isu muujiyaan inay yihiin kuwo wax ku ool ah iyo ciidan qaran oo ilaalinaya madax-bannaanida Soomaaliya.”
Adam Hadley, oo ah Agaasimaha fulinta ee Tech Against Argagixisada, ayaa sheegay in al-Shabaab ay ka mid tahay kuwa ugu casrisan ee jilayaasha xun xun ee uu Ururkoodu ka shaqeeyo in ay khalkhal galiyaan internetka. “Inta badan waxa ka mid ah waxyaabahan ‘waa kuwo khiyaano badan oo aan waxba ka jirin’, waxayna qaadanaysaa waqti aad u badan in la ogaado in waxyaabaha noocan ahi ay xaqiiqo yihiin, Warar khaldan ama warar been abuur ah,” ayuu u sheegay VOA.
Hal kiis gaar ah, waxaan helnay shabakad wareed oo dhan oo laga shakisan yahay in ay ku urursan yihiin walxo taageera al-Shabaab iyo al-Qaacida. … Marna kamaynaan helin wax garaaf ah ama qalab rabshad ah oo ka muuqda goobtan. Waxay ku dhowaatay inay iska dhigto inay bixiso adeeg wareed.”
“Al-Shabaab ayaa ka howlgala dhowr Xarumood oo dhanka online-ka ah iyo idaacadaha, kuwaasi oo beegsada dhageystayaasha Soomaalida iyo Kenya. Wakaaladda wararka ee Shahada waa fariin caan ah oo sheegta inay tahay Urur ” xiisaynaya wararka Bariga Afrika iyo Soomaaliya.” Shahada sida caadiga ah waxay ku dhejisaa Chirpwire, madal aan laheyn siyaasado dhexdhexaadin nuxur ah. Laakin waxa ay sidoo kale isticmaashaa Akoonnada goobaha guud ee Facebook iyo X-ka, si ay u soo koobto oo ay u sii faafiso waxa ku jira”, waa sida ay qortay ADF.
Al-Kataa’ib waa Warbaahin kale oo Al-Shabaab ah oo inta badan ka shaqeysa Telegram oo leh Channels badan oo luuqado badan ku hadla. Code for Africa, oo ah Urur aan faa’iido doon aheyn oo leh kooxo iyo la-howlgalayaasheeda 21 waddan oo qaaradda ah, ayaa sameeyay xiriir ka dhexeeya Al-Kataib iyo Wakaaladda Wararka Shahada baaritaankii 2023.
“Is-dhexgalka adag ee ka dhexeeya hubkan Warbaahinta ayaa iftiiminaya qoto dheernimada ee Al-Shabaab ee dhinaca digital-ka ah iyo casriyeynta mishiinnada borobagaandada,” ayaa lagu yiri warbixinta. “In la dejiyo howlgallada Al-Kataa’ib iyo Wakaaladda Wararka ee Shahada waxay fure u tahay burburinta shabakadda saameynta xagjirka ah ee al-Shabaab.”
“kama cabsanayno kuwa isku dayaya inay Afka ku duminayaan Dowladnimada, ee horseed ayaan u noqonaynaa in bulshada ay naga helaan waxay rabaan”, sidaasina waxaana yiri:- Madaxweynaha JFS Dr: Xasan Shiikh Maxamuud, wuxuuna si gaar ah diiradda u saaray dowlad wanaagga iyo sida ay beesha caalamka ula dhacsan tahay horumarrada la gaaray, wuxuuna Madaxweynuhu ka digay in aan lagu kadsoomin kuwa sawirrada qaldan ka bixinaya horumarrada la taaban karo ee ay gaartay dowladdu, isagoo sheegay inaanan layska indha tiri karin guulaha is-daba joogga ah ee lagu tallaabsaday labadii sano ee lasoo dhaafay, haatanna uu rajeynayo in horay loogu socdo.
“In ka badan 15 sano, Al-Shabaab waxay Soomaaliya ka waday dacaayad iyo warar been abuur ah”, sidaasina waxaa qortay Wakaaladda Wararka ee REUTERS.