17″ December “2021” SOURCE: AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES
Ethoipia oo ku gacan seyrtay hindise cusub oo ku aadan baaritaanka Qaramada midoobay ee xadgudbyadii Dagaalka
Golaha Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay ayaa lagu wadaa in uu tixgeliyo qaraar qabyo ah oo haddii la meelmariyo, soo saari doona guddi caalami ah oo khubaro xuquuqul insaanka ah oo baara xad-gudubyada ka socda Itoobiya oo ay dagaalladu ku dhufteen.
Isagoo ka hadlayay fadhiga hal maalin ah ee jimcihii, Nada al-Nashif, oo ah ku xigeenka madaxa xuquuqul insaanka, ayaa sheegtay in Qaramada Midoobay ay sii wadato helista “warbixinno lagu kalsoonaan karo” oo sheegaya in dhammaan dhinacyada ku lugta leh iskahorimaadka 13-ka bilood ah ee arxan darada ah ay gaysteen xadgudubyo daran oo ka dhan ah xuquuqda aadanaha. iyada oo ay jirto xiisad bini’aadantinimo oo sii xumaanaysa.
Ururada u dooda xuquuqul insaanka ayaa ka warbixiyay tacadiyada ka dhanka ah Tigrayga Itoobiya
Al-Nashif waxa uu ka digay in khatarta Itoobiya ka jirta ay tahay “kordhinta nacaybka, rabshadaha iyo takoorku waa mid aad u sarreeya”, taas oo horseedi karta “rabshado guud, oo saamayn weyn ku leh, maaha oo keliya malaayiin qof oo ku nool Itoobiya, laakiin sidoo kale gobolka oo dhan. ”.
Midowga Yurub, oo codsaday kalfadhiga, ayaa ku riixaya xubnaha kale si ay u bilaabaan baaritaanka caalamiga ah ee xadgudubyada ay geysteen dhammaan dhinacyada dagaallamaya tan iyo markii ay dagaallameen ciidamada dowladda federaalka iyo dagaalyahannada ka soo jeeda gobolka woqooyi ee Tigray-ga bishii November 2020.
Kooxda saddexda khabiir ah waa inay raadiyaan “inay dejiyaan xaqiiqooyinka iyo duruufaha ku xeeran xadgudubyada iyo xadgudubyada lagu eedeeyay, si ay u ururiyaan oo ay u xafidaan caddaynta, iyo inay caddeeyaan kuwa mas’uulka ka ah”, sida uu qabo qaraarka qabyada ah.
Dowladda Itoobiya ayaa ku gacan seyrtay go’aanka ah in la qabto kalfadhiga gaarka ah waxayna ku boorisay wadamada inay u codeeyaan qoraalka qabyada ah.
“Waxaan ugu baaqeynaa dhammaan xubnaha golaha inay ka soo horjeestaan danaha gaaban oo ay diidaan siyaasadeynta xuquuqda aadanaha iyagoo diidaya qaraarkan,” ayay tiri danjire Zembe Kebede, iyadoo ku eedeysay hay’adda fadhigeedu yahay Geneva in la “la afduubay” loona adeegsaday sidii ” qalabka cadaadiska siyaasadeed”.
“Xukuumaddaydu la shaqayn mayso habab kasta oo lagu soo rogi karo sababtoo ah tani waa… dadaal xasillooni darro oo ula kac ah.”
Iskahorimaadka sii kordhaya ayaa waxa uu sababay kumannaan kun oo qof, in ka badan laba milyan oo qofna waxa ay barakiciyeen halka boqollaal kun ay qarka u fuuleen macaluul, sida lagu sheegay qiyaasaha Qaramada Midoobay.
Qowmiyadda Tigreega ee ku nool guud ahaan dalka ayaa sheegay in lagu hayo xabsiyo sharci darro ah, halka dadka rayidka ah ee Tigrayga ay sheegeen kufsi wadareed, abaaro bini’aadmi ka dhashay iyo cayrin ballaaran.
Al-Nashif waxa uu sheegay in inta u dhaxaysa 5,000 ilaa 7,000 oo qof ay ku soo rogtay xaalad degdeg ah oo cusub ay wali xidhan yihiin, kuwaas oo u badan dad Tigray ah. “Qaar badan ayaa lagu xidhay meel aan qarsoodi ahayn ama meelo aan la garanayn. Tani waxay la mid tahay waayitaan xoog leh, iyo arrin qaylo dhaan ah oo aad u xun.”
Ciidamada Tigreega ayaa sidoo kale wajahaya eedeymo isa soo taraya oo isugu jira tacadiyo ay ka mid yihiin dil iyo kufsi, kadib markii ay bilihii lasoo dhaafay dagaal kula wareegeen deegaanada ay dariska yihiin Itoobiya ee Axmaarada iyo Canfarta.
Baaritaan wadajir ah oo ay sameeyeen xafiiska xuquuqul insaanka ee Qaramada Midoobay iyo guddiga xuquuqul insaanka Itoobiya ayaa ka digay bishii hore in suurtagalnimada dambiyo dagaal iyo dambiyo ka dhan ah bini’aadminimada ay geysteen dhammaan dhinacyada intii uu socday iskahorimaadka Tigray.
Komishanka Xuquuqul Insaanka Itoobiya ee ay dawladu abuurtay ayaa bayaan uu soo saaray todobaadkan ku qirtay in ay jirto “qiimo dheeri ah” oo lagu dhiirigelinayo in baadhitaanka wadajirka ah uu sii socdo, laakiin waxa uu sheegay in samaynta hay’ad cusub “ay tahay mid soo noqnoqota, oo ka soo horjeeda hababka fulinta ee socda, iyo in kale. dib u dhigista dhibbanayaasha iyo kuwa badbaaday”.
SOURCE: AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES