27- October-2023
Garsooraha Maxkamada Afrika Oo Dhaliilay Dawladaha Xubnaha Ka Ah Xukunada Xuquuqul Insaanka.
Guddoomiyaha Maxkamadda Xuquuqda Aadanaha Afrika iyo Maxkamadda Cadaaladda ee ECOWAS ayaa dhaleeceeyay ballanqaadyada dowladda ee ilaalinta xuquuqul insaanka ee guud ahaan qaaradda, iyagoo muujiyay qaab dhib badan oo dalalka xubnaha ka ah ay muujinayaan u hoggaansanaanta xun ee go’aannada maxkamadaha ee arrimaha xuquuqda aadanaha, ayuu qoray wargayska The East. Afrikaan.
In ka yar 10% boqollaal go’aamo ah oo ay soo saartay maxkamadda Afrika 17-kii sano ee ay shaqaynaysay ayaa ilaa hadda ay fuliyeen waddamo jawaab-celin ah, sida uu sheegay guddoomiyaha hadda xilka haya ee maxkamadda Afrika Imani Aboud.
Inta lagu guda jiro Kalfadhiga 77-aad ee Caadiga ah ee Guddiga Xuquuqda Aadanaha ee Afrika ee Caruusha, Cabud ayaa sheegay in dowladaha Afrika ay muujinayaan rabitaan la’aan siyaasadeed oo muuqata si ay wax uga qabtaan cilladaha asaasiga ah ee ay maxkamaduhu ku tilmaameen hirgelinta hab-maamuuska xuquuqda aadanaha.
Diiwaanka laga heli karo mareegaha maxkamadda Afrika ayaa tilmaamaya, in ilaa maanta, ay maxkamaddu si guul ah u xallisay 212 ka mid ah 353 dacwadood oo ay soo gudbiyeen shakhsiyaad iyo ururrada bulshada rayidka ah, iyadoo soo saartay 374 xukunno iyo amaro ah kiisaska la xidhiidha xuquuqda madaniga ah.
Tirada sannadlaha ah ee codsiyada cusub ayaa gaadhay heerkii ugu sarreeyey ee 66 sanadka 2019, laakiin si weyn ayay hoos ugu dhacday tan iyo markaas, iyada oo todoba keliya 2022 iyo siddeed ilaa hadda sanadkan.
Maxkamadda oo la aas aasay 1998-kii, waxay billowday hawlgallo rasmi ah sannadkii 2006-dii, iyadoo markii hore ku taallay caasimadda Itoobiya ee Addis Ababa ka hor inta aysan si rasmi ah ugu guurin Arusha sannadkii 2007-dii.
Aboud, oo u dhashay Tansaaniya, ayaa ku booriyay xubnaha aan ku qanacsanayn bixinta inay dib u eegaan mowqifkooda faa’iidada horumarinta xuquuqda aadanaha ee qaaradda oo dhan. Intii uu socday shirkii ka dhacay Caruusha, ayay sheegtay in maxkamaddu ay la kulantay caqabad weyn oo ku aaddan gudashada waajibaadkeeda ilaalinta Axdiga Xuquuqul Insaanka, kaasoo ay dalalka xubnaha ka ah ay si iskood ah u ansixiyeen, taasoo ay ugu wacan tahay u hoggaansanaan la’aanta go’aannadooda.
Dareenka Aboud waxaa ka dhawaajiyay garsoore Edward Amoako Asante, oo ah dhigeeda maxkamadda cadaaladda ee ECOWAS ee galbeedka Afrika. Asante ayaa sidoo kale ka dhawaajiyay walaaciisa ku saabsan “iswaafaqsanaan la’aanta” ee taageeridda xukunnada maxkamadda ee kiisaska xuquuqda aadanaha ee qaaradda oo dhan.
Shirka guddiga Afrika oo socon doona muddo saddex toddobaad ah ayaa billowday 20-kii Oktoobar, wuxuuna socon doonaa illaa 9-ka bisha November, iyadoo looga hadlayo arrimo badan oo khuseeya xuquuqul insaanka ee dhinacyada bulshada, siyaasadda iyo dhaqaalaha qaaradda.