18″ Febr “2022”SOURCE: AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES
Madaxa WHO Tedros Adhanom Ghebr犀利士 eyesus ayaa sheegay Jimcihii in Masar, Kenya, Nigeria, Senegal, Koonfur Afrika iyo Tunisia loo doortay inay sare u qaadaan wax soo saarka jabsiga ee qaaradda.
Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO) ayaa ku dhawaaqay lixda waddan ee ugu horreeya ee heli doona tignoolajiyada loo baahan yahay si loogu soo saaro tallaallada MRNA ee Afrika, dadaalladii ugu dambeeyay ee lagu kobcinayo wax soo saarka qaaradda.
“Ma jirto dhacdo kale oo la mid ah masiibada COVID-19 oo muujisay in ku tiirsanaanta dhowr shirkadood si ay u bixiyaan alaabada guud ee caalamiga ah ay xaddidan tahay, ayna khatar tahay,” ayuu yiri Tedros intii lagu guda jiray xaflad ay soo qaban qaabiyeen Golaha Yurub, Faransiiska, Koonfur Afrika iyo WHO.
“Muddada dhexe iyo muddada fog, habka ugu wanaagsan ee wax looga qaban karo xaaladaha degdegga ah ee caafimaadka laguna gaari karo caymiska caafimaadka caalamiga ah waa in si weyn loo kordhiyo awoodda dhammaan gobollada si ay u soo saaraan wax soo saarka caafimaadka ee ay u baahan yihiin, iyada oo si siman loo heli karo dhammaadka koowaad,” ayuu raaciyay.
Waxaa la aasaasay 2021, xarunta wareejinta tignoolajiyada caalamiga ah ee mRNA waxaa loo dejiyay si loo hubiyo in wadamada dakhligoodu hooseeyo iyo kuwa dhexdhexaadka ahba ay leeyihiin dhammaan hababka hawlgalka iyo aqoonta sida ay u soo saaraan jabskooda cabir ahaan iyo marka loo eego heerarka caalamiga ah.
Sida loogu isticmaalo tallaallada Pfizer/BioNTech iyo Moderna COVID-19, tignoolajiyada mRNA waxay kicisaa jawaab-celin difaac ah iyadoo gaarsiinaysa unugyo hidde-sideyaal ah oo ka kooban koodka qaybaha muhiimka ah ee cudur-sidaha unugyada aadanaha.
Ku dhawaaqista ayaa timid iyadoo Afrika, oo ay ku nool yihiin 1.3 bilyan oo qof, ay la halgamayeen sidii ay u heli lahaayeen tallaalo ku filan halka waddammada hodanka ah ay heleen inta badan saadka adduunka. Hadda, 17 boqolkiiba dadka Afrikaanka ah waxay heleen ugu yaraan hal dose – tiradaas oo kor u kacaysa 75 iyo 76 boqolkiiba Midowga Yurub iyo Mareykanka siday u kala horreeyaan, marka loo eego Xogta Adduunkayada.
Dejinta xudunta ayaa muhiim ah iyadoo la tixgelinayo in Pfizer, BioNTech iyo Moderna – soo saaraha ugu weyn ee tallaallada mRNA – dhamaantood ay diideen codsi WHO ah oo ah inay la wadaagaan tignoolajiyadooda iyo khibradooda. Hadda, kaliya boqolkiiba hal tallaallada laga isticmaalo Afrika ayaa laga soo saaraa qaaradda.
“Tani waa tignoolajiyada mRNA ee loogu talagalay Afrika, oo ay hogaaminayso Afrika, waxaana iska leh Afrika,” ayay tiri madaxa Midowga Yurub Ursula von der Leyen intii ay socotay xafladda. “Tusaale qumman oo ah waxa aan ku guuleysan karno marka aan wadajirno,” ayay ku dartay Twitter
WHO ayaa sheegtay in ay la shaqayn doonto lixda waddan ee ugu horreeya ee la doortay si ay u diyaariyaan khariidad tababar iyo taageero si ay u bilaabaan soo saarista tallaalka sida ugu dhakhsaha badan. Tababarku wuxuu bilaabmi doonaa bisha Maarso.
Xuddunta Koonfur Afrika waxay durbaba soo saaraysaa tallaallada mRNA-ga cabbirka shaybaadhka waxayna hadda kor ugu kacaysaa heer ganacsi.
Madaxweynaha Koonfur Afrika Cyril Ramaphosa ayaa yiri: “Tani waa hindise noo ogolaanaya inaan sameysanno tallaallo noo gaar ah, annagana, aad ayey muhiim noogu tahay. Waxay ka dhigan tahay is-ixtiraam, is-aqoonsi labada dhinac ah waxa aynu dhammaanteen u keeni karno xisbiga, maalgashiga dhaqaalaheenna, maalgelinta kaabayaasha dhaqaalaha iyo, dhinacyo badan, dib u soo celinta qaaradda.
