2′ March “2023
Madaxweyne Emmanuel Macron ayaa billaabay socdaal uu ku marayo bartamaha Afrika, isagoo ku guda jira dadaal diblumaasiyadeed oo uu ku doonayo inuu ku tijaabiyo “xiriir mas’uuliyadeed” oo cusub oo uu la yeesho qaaradda, iyadoo nacaybka Faransiisku uu aad ugu sarreeyo qaar ka mid ah dalalkii ay hore u gumeysan jireen.
Waxa uu marka hore ku joogsday Gabon shir-madaxeedka deegaanka, Isaga oo kadib aadaya Angola ka dibna Jamhuuriyaddaha Congo — Brazzaville — iyo- Congo Kinshasa.
Safarka Macron ayaa ku soo beegmaya iyadoo magaalada Paris ay ka soo baxayaan qeylo dhaan xoogan oo ku aadan saameynta sii kordheysa ee Ruushka uu ku leeyahay dalalka Afrika ee looga hadlo Faransiiska, iyadoo ay barbar socoto kaftankii Shiinaha ee xilka loo dhiibay, kaasi oo soo baxayay muddo sanado ah.
Gabon, waxa uu kaga qayb geli doonaa Shirwaynaha deegaanka ee ku saabsan ilaalinta kaymaha adduunka oo dhan, oo ay ku jiraan webiga ballaadhan ee Kongo.
Kaymaha Bartamaha Afrika oo daboolaya 1.62 milyan oo kiiloomitir laba jibaaran (in ka badan 625,000 milyan oo mayl laba jibaaran), kaymaha Afrikada dhexe waxay u taagan yihiin meeraha labaad ee ugu wayn ee kaarboonka marka laga reebo Amazon.
Waxay sidoo kale hoy u yihiin kala duwanaansho noole oo aad u weyn oo ay ku jiraan maroodiyaasha kaynta iyo gorillas, waxayna wataan raadadka degitaanka bini’aadanti hore.
Macron wuxuu sheegay in faragelintii Faransiiska ee Afrika ay ‘dhamaatay’
Madaxweyne Emmanuel Macron ayaa sheegay in xilligii faragelinta Faransiiska ee Afrika ay “si wanaagsan u dhammaatay” isagoo bilaabay booqasho afar waddan ah oo uu ku marayo qaaradda si uu dib ugu soo cusboonaysiiyo xiriirkii xumaaday.
Naceybka Faransiiska ayaa sare u kacay qaar ka mid ah dalalkii hore ee Afrikaanka ah iyadoo qaaradda ay noqotay goob diblumaasiyadeed oo dib u soo cusboonaatay, iyadoo saameynta Ruushka iyo Shiinaha ay ku yeelanayaan gobolka.
Macron waxa uu sheegay in Faransiisku aanu jeclayn inuu dib ugu laabto siyaasadihii hore ee faragelinta Afrika ka hor shirweynaha deegaanka ee Gabon, oo ah lugtii ugu horreysay ee safarkiisa.
“Da’dii Francafrique aad bay u dhammaatay,” Macron ayaa ku yiri hadal uu u jeediyay bulshada Faransiiska ee ku nool caasimadda Libreville, isaga oo tixraacaya istaraatiijiyada gumeysiga ka dib ee Faransiiska ee taageeraya hoggaamiyeyaasha kali-taliska ah si ay u difaacaan danahooda.
“Mararka qaar, waxaan dareemayaa in maskaxdu aysan u dhaqaaqin inta aan haysano, markaan akhriyo, maqlo oo aan arko dadka ku tilmaamaya ujeedooyinka Faransiiska ee uusan lahayn,” ayuu raaciyay.
“Francafrique” waa bartilmaameedka ay jecel yihiin Afrikaaniyiinta, kuwaas oo sheegay in ka dib mowjadihii gumeysiga ee 1960-kii, Faransiisku wuxuu kiciyay kali-taliyayaashii hore ee uu gumaysan jiray si uu u helo ilo iyo saldhigyo milatari.
Macron iyo madaxdii ka horeysay, gaar ahaan Francois Hollande, ayaa horay u shaaciyay in siyaasaddu ay dhimatay, Faransiiskuna aanu wax dan ah ka lahayn in uu faraha la galo arrimaha madax-banaanida.
Dib u habeyn militari
Macron ayaa isniintii sheegay inay jiri doonto “yareyn muuqata” joogitaanka ciidamada Faransiiska ee Afrika “bilaha soo socda” iyo diiradda saarista tababarka iyo qalabaynta ciidamada dalalka xulafada ah.
Faransiiska ayaa sanadkii la soo dhaafay kala baxay ciidamadii ka joogay dalal ay horay u gumeysan jireen Mali, Burkina Faso iyo Jamhuuriyadda Bartamaha Afrika (CAR).
Ka bixitaanka Mali iyo Burkina Faso, halkaas oo askarteedu ay ku taageerayaan waddamada Sahel si ay ula dagaallamaan fallaagada hubaysan ee muddada dheer soo jirtay, waxay ku timid dhabarka mowjad cadaawad deegaanka ah.