”28″ November 2021,XIGASHO: Wakaaladaha Wararka AL JAZEERA
Warbaahinta ku hadasha afka dowladda Itoobiya ayaa sheegtay in ciidamada dowladda ay gacanta ku hayaan magaalada Chifra ee gobolka Canfarta, waana markii ugu horreysay oo ay la wareegaan gacan ku heynta deegaankaas tan iyo markii uu ra’iisul wasaare Abiy Axmed sheegay horraantii toddobaadkan inuu u jihaysan doono jiidaha hore ee dagaalka si uu u hoggaamiyo ciidamada federaalka ee dagaalka kula jira dagaalyahannada waqooyiga. Gobolka Tigray.
Tobanaan kun oo qof ayaa ku dhintay malaayiin kalena way ku barakaceen tan iyo markii uu dagaalku dhexmaray ciidamada federaalka Itoobiya iyo ciidamada huwanta ah, iyo ciidamada Tigrayga, oo qarxay Noofambar 2020. Colaadda ayaa sidoo kale sababtay masiibo bini’aadantinimo oo baaxad leh, iyadoo boqolaal kun oo qof ay soo food saartay macaluul.
Inta badan waqooyiga Itoobiya waxaa ka maqan isgaarsiineed, waxaana aad loo xaddiday gelitaanka saxafiyiinta, taasoo ka dhigaysa in sheegashada goobaha dagaalka ay adagtahay in la xaqiijiyo. Al Jazeera, si kastaba ha ahaatee, waxay awooday inay galaangal gaar ah u yeelato Chifra, oo ah hay’addii ugu horreysay ee war-bixin caalami ah oo sidaas yeelata.
Isagoo ka soo waramaaya “wadnaha” magaalada, weriyaha Aljazeera ee Carabiga Mohammed Taha Tewekel ayaa sheegay in ciidamada Tigrayga “laga saaray goobtan istaraatiijiga ah” maleeshiyada taageersan dawladda ee gobolka Canfarta, laakiin sidoo kale wuxuu xusay “rasaas ay wada maqlayeen dhammaan tilmaamo” saacado.
“Waxay ahayd [Chifra] xudunta u ahayd hawlgallada millatari 40-kii maalmood ee la soo dhaafay,” Tewekel ayaa sidaas yidhi intii lagu guda jiray barnaamij si toos ah loo tabinayay, iyadoo xabbaddu ay gadaal ka dhacayso.
“Muqaallada aan aragnay waa kuwo aad looga naxo. Meydad meel walba yaalla waddooyinka. Waa daliil nool oo muujinaya dhiirranaanta dagaalka. Waxaa jira calaamado cad oo muujinaya bini’aadanti la’aanta colaaddan. Dukaamadii ganacsiga ee magaalada ayaa gebi ahaanba burburay, xitaa masaajidda ayaan la kala harin. Dadkii deegaanka oo dhan waa ay isaga carareen si ay naftooda ula baxsadaan, magaaladuna waxay isu rogtay xeryo ciidan oo ay ku sugan yihiin dagaalyahannada Canfarta,” ayuu hadalkiisa ku daray.
Dagaalyahanada Canfarta ayaa “la wareegay magaalada” waxayna hadda ku wajahan yihiin magaalooyinka Bati iyo Kombolcha, ayuu yiri wariyaha.
Chifra waxay galbeedka ka xigtaa magaalada Mille, oo ciidamada Tigreegu ay isku dayayeen inay qabtaan muddo toddobaadyo ah, sababtoo ah waxay ku taal jidka weyn ee isku xira Itoobiya iyo Jabuuti, oo ah dekedda ugu weyn ee Geeska Afrika
Ciidamada Tigreega ayaa dhawaan sheegay in ay guulo waaweyn ka gaareen dhulkooda, iyagoo sheegay in todobaadkan ay qabsadeen magaalo 220km (135 miles) u jirta caasimadda Addis Ababa.
Qeylo-dhaanta caalamiga ah ee ku aaddan iskahorimaadka sii xumaanaya ayaa sii xoogeystay, iyadoo dalal dhowr ah oo ajnabi ah ay ku booriyeen muwaadiniintooda inay isaga baxaan iyadoo isku dayo dhexdhexaadin ah oo ay sameeyeen Qaramada Midoobay iyo Mareykanka aysan illaa hadda wax natiijo ah ka soo bixin.
XIGASHO: Wakaaladaha Wararka AL JAZEERA
