5″ Aug”2022″ SOURCE: AL JAZEERA
Bulsho ku nool Eastchurch ayaa ka cabsi qabta kor u kaca heerka badda iyo khatarta fatahaada ka dib markii dhul go’ay 2020 uu sababay in qoys ay gurigooda ku waayaan badda.
Malcolm Newell waxa uu ku noolaa gurigiisa aragga badda ee Eastchurch, Kent in ka badan 20 sano waxana uu ku hamiyay in todobo caruur ah oo uu awoowe u yahay ay qaataan ka dib. Laakiin marka la eego xawaaraha ee nabaad guurka dhagaxa, taasi ma dhici karto.
Kadib dhul go’ kedis ah sanadkii 2020 kaas oo sababay in qoyska dariska ah oo ka kooban lix qof ay ku waayaan gurigooda badda, hantida Newell ayaa hadda ah mida ku xigta ee taagan jaarka iyo tan ugu soo shaacbaxday mawjadaha badda Waqooyi
Eastchurch waxaa mar lagu yaqaanay quruxdeeda dabiiciga ah, Newell wuxuu sharaxayaa, “Ugu yaraan ilaa aan tan ka dhacayno.”
Tuulada loo dalxiis tago waxay ku taal Jasiiradda Sheppey, 94sq km (35sq mile) jasiiradda Thames Estuary ee xeebta waqooyi ee Kent, 40km (25 mayl) bari ka xigta bartamaha London. Way u dhowdahay magaalada si ay u noqoto meel ay dadka London hore u ahaan jireen hawlgab, laakiin aan si isku mid ah looga ilaalin kor u kaca heerka badda iyo khatarta fatahaada.
Heerkulka sare iyo heerka badda ee kor u kacaya natiijada xaaladda degdegga ah ee cimilada ayaa sii xumaynaysa darnaanta fatahaadda heer qaran, cilmi-baadhisyadu waxay filayaan in daadadka waaweyn ee Britain ay si joogto ah u kordhaan ilaa 40 boqolkiiba 2100.
Ilaa 1.5 milyan oo qof oo ku nool hareeraha bangiyada Thames ayaa la kulmay daadad iyo xeebaha nabaad guuraya.
Guriga Newell wuxuu ka mid yahay shanta milyan ee guryaha ee England halis ugu jira inuu ku dhaco badda, sida ku xusan qiyaasaha Hay’adda Deegaanka (EA), hay’addii guud ee dalka oo maareynaysa halista daadadka
Sannadkii hore, dawladda Boqortooyada Midowday ee Ingiriiska ayaa bilawday 5.2 bilyan gini $6.2bn investment maalgashi ah fatahaadaha iyo difaaca xeebaha ee Ingriiska si ay si wanagsan u ilaaliso 336,000 oo hanti marka la gaadho 2027. Meelaha qaar waxa la arkay maalgashiyadan oo durba hirgalay, sida dekedda Tilbury, 35km (22 mayl) bari ka xigta London, halkaas oo 34 milyan ginni ($41m) laga bilaabay qorshe si loogu rakibo albaabo quful laba-shaqaale ah oo cusub oo ku yaal agagaarka agagaarka.
Si kastaba ha ahaatee, inta lagu guda jiro, guryo cusub ayaa sii socda in laga dhiso aagagga khatarta ah ee daadadka taas oo qayb ka ah dadaalka maamulka maxalliga ah ee wax looga qabanayo guri la’aanta.
Sannadkii 2021, in ka badan 5,000 oo guri oo cusub ayaa la la siiyay oggolaanshaha qorshaynta meelaha daadku ku fataho ee Bariga Ingiriiska.
Afhayeen u hadlay EA ayaa u sheegay Al Jazeera: “Halka horumarku lagama maarmaan u yahay meelahan oo kale oo aysan jirin goobo ku habboon oo laga heli karo meelaha khatarta fatahaaddu ka yar tahay, waa in laga dhigaa mid badbaado leh oo u adkaysata fatahaadda inta ay nooshahay iyada oo aan la kordhin khatarta fatahaadda meelo kale.”
Si kastaba ha ahaatee, waxaa loo daayay maamulada deegaanka, kuwaas oo gaaray go’aanka ugu dambeeya ee qorsheynta codsiyada, inay raacaan tilmaantan
Maadaama ilaalinta kaabayaasha aagagga daadadka iyo nabaad guurka ay noqonayaan kuwo aad qaali u ah sababtoo ah duufaanno xooggan iyo badaha kor u kacaya, waxay u badan tahay in qaar badan oo ka mid ah guryahan ay tahay in la huro oo bulshooyinka loo raro gudaha gudaha, sida Guddoomiyaha EA Emma Howard Boyd ay tilmaantay horaantii sanadkan. . Ma jiro nooc magdhow ah oo lagu xusay kuwa u guuri doona meel kale
Newell, oo ay golaha deegaanka ka codsadeen in uu ka baxo gurigiisa dhawr jeer oo caymiskiisu joojiyay kabidda hantidiisa, waxa uu ka dhigay dagaalkiisa. “Hay’adda deegaanku waa inay ilaaliso xeebteena, laakiin waxba ma qabtaan,” ayuu yidhi
Sannadkii 2020, Newell waxaa lagu qasbay inuu ka guuro gurigiisa ka dib markii uu qarka dumay. In kasta oo maamulka maxalliga ahi ay siiyeen hoy ku meel gaar ah muddo saddex bilood ah, waxa uu doorbiday in uu sii joogo safar uu bixiyo mulkiilaha beerta fasaxa ee deegaanka.
Habka la qabsiga Dhanka Thames, qiyaastii 275 bilyan oo rodol ($333bn) oo caasimad ah ayaa halis ku jirta, oo ay ku jiraan 400 dugsi, 100 saldhig, 16 isbitaal, afar goobood oo Dhaxalka Adduunka ah iyo boqollaal kiiloomitir oo waddooyin iyo tareeno ah.
Ivan Haigh, oo ah borofisar ku takhasusay cilmiga badaha xeebaha ee Jaamacadda Southampton, ayaa sheegay in sida hoose oo kale, aag nugul, ay jiraan kaabayaasha gabowga oo badan. Thames Barrier laftirkeeda, waa 520 mitir oo balac ah nidaamka xannibaad dib loo celin karo oo loogu talagalay in laga hortago daad-mareenka inta badan Greater London, waa in ka badan 40 sano.
2012, kooxdiisa cilmi-baarayaasha waxay iskaashi la sameeyeen EA si ay u horumariyaan qorshaha Thames Estuary 2100 (TE2100). “[Waa] kan ugu horreeya ee lagu dabaqo habka la-qabsiga oo u shaqeeyo sidii hal nidaam oo dhammaystiran,” Haigh ayaa ku yiri wareysiga telefoonka.
TE2100 waxay la qabsan kartaa heerarka kala duwan ee kor u kaca heerka badda iyo isbeddelada saameeya hareeraha, halkaasoo biyuhu kor ugu kici karaan ilaa 1.15m by 2100 iyada oo la raacayo xaaladda isbeddelka cimilada sare. Habkani waxa uu horu marinayaa ka beddelka xakamaynta daadka ee dhaqameed una beddelay u adkaysiga daadka.
Waad ku mahadsantahay aragtideeda fog ee fog, habka guud ee estuary, iyo xoogga saarista maareynta daadka, qorshaha waxaa si deg deg ah loo aqoonsaday inuu yahay tusaale horseed u ah la qabsiga isbeddelka cimilada ee magaalooyinka caalamiga ah ee Singapore ilaa New York hirgelinta moodooyinka la midka ah.
Laga soo bilaabo 1910-kii, heerarka badda ee ku yaal estuary waxay kor u kaceen 1.4mm sannadkii celcelis ahaan, laakiin intii u dhaxaysay 1990 iyo 2018, tiradaasi waxay korodhay qiyaastii 3.6mm.
Isku darka dhacdadan iyo faragelinta bani’aadamka ee gardarada ah, sida maraakiibta ganacsi ee waaweyn ee wabiga iyo horumarka cusub ee meelaha hoose, ayaa keenaysa in tirada dhabta ah ee badiyaa ay sii weynaato, sidoo kale.
Haigh waxa uu filayaa xidhidhno soo noqnoqda ee Thames Barrier. “Laakiin inta badan ee ay xirto, dayactirka badan ee aan sameyneyno,” ayuu yidhi. “Si la mid ah sida aad u sii wado gaarigaaga. Taksiile waa inuu afar ama shan jeer baabuur ku adeegaa sannadkii
Waxaa jiray 206 difaac oo la xiray tan iyo markii Thames Barrier uu howl galay 1982-kii, ka dib masiibadii caanka ahayd ee daadadkii Badda Waqooyi ee 1953-kii oo sababay ilaa 2,400 oo dhimasho ah dalka.
2013-2014, xannibaadda ayaa la xidhay 50 jeer si looga ilaaliyo magaalada mowjadaha sare iyo duufaannada, kuwaas oo bilaabay inay wax u dhimaan dayactirka kaabayaasha – hawlgal dhan 6 milyan ginni ($ 7.3m) sannadkii oo ay ku lug leeyihiin 80 shaqaale ah
Marka aan bilowno inaan xirno marar badan sannadkii, ma heli doonno waqti ku filan oo aan ku sameyno dayactirka loo baahan yahay, “Haigh ayaa faallo ka bixiyay
Ilaalinta bulshooyinka iyo noolaha
Kiiska Eastchurch, oo ay ku nool yihiin in ka badan 3,000 oo qof, ayaa aad uga adag meelaha kale ee biyaha Thames, maadaama habka dhabta ah ee nabaadguurku uu yahay mid u gaar ah Yurub oo loo arko in ay danaynayaan cilmiga. Laga soo bilaabo 1998, dhagaxa waxa loo asteeyay Site of Scientific Interest (SSSI) ee Dabiiciga England, waax dawladeed, sidaa darteedna laga saaray faragelinta ilaalinta xeebaha.
Gordon Henderson, oo ah xildhibaan maxalli ah oo laga soo doorto deegaanka Sittingbourne iyo Sheppey, ayaa muujiyay sida uu uga xun yahay xukunka. “In kasta oo dad badan oo maxalli ah ay jeclaan lahaayeen in la joojiyo nabaad guurka, hay’adaha dowladda ayaa ka soo horjeeda qorshe kasta oo taas lagu sameeyo,” ayuu u sheegay Al Jazeera.
“Habka kaliya ayaa ah in laga saaro heerka SSSI ee jararkaas, markaas oo soo jeedinta aan soo bandhigno la ogolaan karo,” Henderson ayaa raaciyay. “Laakin waraaqihii hore, Dabiiciga England waxay sheegeen inaysan xilligan awood u lahayn inay meesha ka saaraan qaybta qaranka. Markaa waa wax yar oo qabasho-22. “
Afhayeenka Dabiiciga ah ee England ayaa ku jawaabay: “Waan aqoonsannahay saameynta ay nabaad guurka xeebuhu ku yeesheen dadka guryaha ku nool ee Eastchurch waxaanan u damqanaynaa kuwa ay saameysay.” Golaha deegaanka ee dhow ee Swale “wuxuu leeyahay mas’uuliyadda guud ee maaraynta qaybtan xeebta”, afhayeenku wuxuu raaciyay.
Dhiniciisa, Peter MacDonald, oo ah xildhibaanka degmada Swale, ayaa sheegay in aanu rumaysnayn in ka takhalusida qaybta SSDI ay tahay lama huraan si loo ilaaliyo aagga. “Waxa aan u baahanahay waa caws cusub iyo in aan abuurno dhir,” ayuu yidhi.
Dib u dhirayntu waa udub dhexaadka 30,000 rodol ($36,360) oo MacDonald uu u soo jeediyay golihiisa dhowr sano ka hor, labadaba si loo ilaaliyo jarar-jaraha jasiiradda oo uu u door bido dib-u-soo-noqoshada noolaha.
Habkan mar hore ayaa si weyn loo tijaabiyey, gaar ahaan iyadoo la adeegsanayo dhirta kulaalale sida geed-mangroves, waxaana lagu guuleystay dhimista nabaad-guurka ee jiirada.
Sida laga soo xigtay khabiir ku takhasusay adkeysiga xeebaha Lucienne Noel, oo ah xubin sare oo ka tirsan shirkadda dhimista khatarta masiibada ee Miyamoto International, “Dahaagga sida dhirta ama dhirta ayaa u janjeera inay ciidda ku hayaan, halka ciidda qaawan ay la kulmaan roobka iyo dabaysha waxayna si fudud u dhaqi karaan” .
U wareejinta hababka la qabsiga ku salaysan deegaanka ee ka hortagga fatahaadaha iyo nabaadguurka sidoo kale inta badan waa ikhtiyaar ka jaban, gaar ahaan mustaqbalka fog, marka la barbardhigo difaaca badda, ayuu yidhi Noel.
“Qaar badan oo ka mid ah ‘kaabayaasha adag’ ayaa la dhisay iyadoo la adeegsanayo xogta cimilada ee hadda jirta, laakiin kor u kaca heerka badda iyo daadadka ayaa sii wadi doona inay ka sii daraan, mararka qaarkoodna kaabayaasha looma dhisin si ay u xakameeyaan khataraha sii kordhaya,” ayuu yiri Noel.
‘U dagaallama qiyamkeena’
MacDonald waxa uu aabbihii ka dhaxlay xiisihii injineernimada xeebaha oo uu la wadaagay xaaskiisii hore ee Loreley, isaga oo ka qayb qaatay tobanaan sano oo firfircooni maxalli ah oo loogu talagalay cusboonaysiinta difaacyada badda ee fashilmay. “Jasiiraddu waxay had iyo jeer ahayd meel aad ugu wanaagsan bulshada, haddii qof dhibaato qabto, dadka intooda badan waxay isku dayi doonaan inay caawiyaan,” ayuu yidhi.
Bulshadu waxay xitaa bilawday olole lacag ururin ah oo lagu taageerayo qoyska ku waayay gurigoodii intii lagu jiray burburka dhagaxa ee 2020. Hogaamiye hindisaha Newell wuxuu ahaa inantiisa Sky Newell, 23, mid ka mid ah dhaqdhaqaaqayaasha ugu da’da yar jasiiradda.
“Taasi waa waxa ugu wanaagsan ee ku saabsan bulshada, ma aha?” ayay tidhi. “Marka qof kastaa ku lug yeesho oo waayeelka iyo dhammaan dhallinyaradu isu yimaadaan.”
Hadda, waxay ka shaqeynayaan sidii ay cadaadis ugu saari lahaayeen golaha si ay u meelmariyaan qorshaha dib udajinta ee uu soo jeediyay MacDonald. Waxa kale oo ay ururinayaan lacag badan si ay ugu rakibaan groynes cusub oo dabin doona wasakhda yar yarna luminta alaabta xeebta ee ay sababaan mawjadah,a iyagoo isku dayaya inay ilaaliyaan waxa ahaan jiray xeebtooda fasaxa.
“Waxaan ku baarkin jirnay guriga awoowe oo aan ku wareegeynay jiirka, laakiin dhulkaas hadda waa uu tagay,” Sky Newell ayaa sharraxay.
Kani waa gurigiisa, waxaanan doonayaa inuu halkan ku noolaado inta [uu nool yahay]. Nanny waxay waqtigeeda ku haysatay halkan, iyaduna way jeclayd. U malayn maayo in qofna taas ka qaadanayo. Markaa hadda waa inaan ilaalinaa xeebta.”
Sheekadan waxa soo saartay taageerada Shabakadda Saxaafadda Adduunka ee Internews.
SOURCE: AL JAZEERA
