16 July 2022 SOURCE: AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES
Ciidamo nabad ilaalin ah oo caalami ah ayaa ka bixi doona jasiirad istaraatiiji ah oo ku taal Badda Cas dhamaadka sanadka, ayuu yiri Mareykanka, taasoo kor u qaadi karta fursadaha xiriirka mustaqbalka ee Sacuudiga iyo Israel.
Aqalka Cad ayaa ku dhawaaqay in ciidamada nabad ilaalinta oo ay ku jiraan askarta Mareykanka ay ka bixi doonaan jasiiradda istiraatiijiga ah ee badda cas ee Tiran dhamaadka sanadka, taasoo suurta gal ah inay sare u qaaddo fursadaha xiriirka mustaqbalka ee Israel iyo Sacuudi Carabiya summit in Saudi Arabia
“Mahadsanid bilaha aamusnaanta, dibloomaasiyadda joogtada ah, waxaan dhameystirnay heshiis ah in ciidamada nabad ilaalinta caalamiga ah laga raro Jaziirada Tiran ee Badda Cas oo aan u bedelno aag mar hurisay dagaallo xarun mustaqbalka dalxiis nabad iyo horumar dhaqaale,”of Tiran and Sanafir,
Madaxweynaha Mareykanka Joe. Biden ayaa ka sheegay shir-madaxeed ka dhacay Sacuudi Carabiya Sabtidii, ka dib markii tallaabadaas markii ugu horreysay lagu dhawaaqay Jimcihii
Masar ayaa 2016-kii ku wareejisay Sacuudiga labada jasiiradood ee yar yar ee Badda Cas ee Tiran iyo Sanafir, kuwaas oo aan la degganeyn, balse leh istaraatiijiyad muhiim ah, 2016. Laakiin maqaamkooda dhuleed waxay u baahan yihiin in Israa’iil ay ansixiso ka hor inta aan la wareejin madax-bannaanidooda.and build trust
Go’aanka ah in meesha laga saaro nabad-ilaalinta ayaa gacan ka geysan karta xallinta xaaladda qalafsan ee ka dhalatay goobta ay ku sugan yihiin iyo taariikhda qallafsan iyo abuurista kalsoonida Israel iyo Sacuudi Carabiya – labada xulafada Mareykanka ah kuwaas oo hadda qaadaya tillaabooyin tartiib tartiib ah oo Washington ay rajeyneyso inay maalin u horseedi karto xiriir diblomaasiyadeed oo buuxa.
Yaa iska leh sheegashada dhulka jasiiradaha?
Jasiiradahaasi waxa ay ku hoos jireen xukunka Masar ilaa 1950kii.
Ciidamada Israa’iil ayaa ku soo duulay jasiiradahaasi sanadkii 1956-kii qalalaasaha Suweys oo yimid ka dib markii madaxweynihii Masar Gamal Abdel Naasir uu qarameeyay kanaalka, kaas oo muhiim u ahaa ganacsiga u dhexeeya Yurub iyo Aasiya.
Masar ayaa muddo kooban gacanta ku haysay muddo toban sano ah, laakiin jasiiradaha – oo ay weheliyaan Jasiiradda Siinaay – ayaa mar kale ay Israa’iil qabsatay dagaalkii 1967 ka dib.
Sida ku cad heshiiskii nabada ee Camp David 1978, Israa’iil waxay ku soo celisay gacan ku haynta Siinay, Tiran iyo Sanafir Masar.
Sannadkii 2016-kii, Masar waxay ku wareejisay Sacuudiga jasiiradahaas oo ku yaalla bariga magaalada loo dalxiiska tago ee Sharm el-Sheikh.
犀利士
96035″/>Maxay Masar ugu wareejisay Jaziiradaha Sucuudiga?
Go’aankii muranka dhaliyay ee bishii April 2016 ee Madaxweyne Abdel Fattah el-Sisi uu ugu gacan galiyay Riyaad madaxbanaanida dhuleed ayaa waxa uu dhaliyay dibad baxyo wadani ah oo Masar ka dhacay, kuwaas oo si degdeg ah loo caburiyay.
Dadka dhaleeceeya ayaa ku eedeeyay el-Sisi in uu u gacan galiyay jasiiradaha si uu ugu badalo gargaarka iyo maalgashiga Sacuudiga. Dawladdu waxay ku doodday in jasiiradahaasi ay asal ahaan ka soo jeedaan Sacuudi Carabiya balse ay Masar ka kireeyeen 1950-meeyadii.
Maxkamadaha Masar ayaa soo saaray xukuno is burinaya ka hor inta aysan maxkamada sare ee dastuuriga ah go’aan ka gaarin xil wareejinta.
Waxaa xusid mudan in sannadkii 1990-kii, madaxweynihii hore ee Masar, Xusni Mubaarak uu si iskii ah uga tanaasulay maamulka labada jasiiradood oo uu la wareegay Sacuudiga.
Waxay qaadatay labaatan sano, 2010, in Riyadh ay ku dhejiso xudduudkeeda badda ee Qaramada Midoobay si ay u sheegto madax-bannaanideeda, taas oo Masar ay ogolaatay.
Waa maxay muhiimadda istiraatijiyadeed ee labada jasiiradood?
Tiran ayaa maamusha marin badeedka istaraatiijiyadeed ee badda cas, taasoo la micno ah in ay maamusho dhammaan maraakiibta u socota Eilat, oo ah marinka keliya ee Israa’iil ay ku gasho Badda Cas.
Sacuudi Carabiya ayaa sheegtay in ay doonayso in ay horumariso jasiiradahaas si ay u dalxiisto.
Goorma ayay Sucuudigu markii ugu horreysay ka qayb qaateen sheegashada jasiiradaha?
Sheegashadii ugu horeysay ee Sacuudi Carabiya ee jasiiradaha waxaa sameeyay Boqor Saud bin Abdulaziz 1957, waxaana taageeray Mareykanka.
Codsi ka yimid danjiraha Mareykanka ee Riyaad ee xilligaas, Sacuudi Carabiya ayaa soo saartay bayaan ay soo saartay 1968-dii mar kale oo ay ku sheegtay in ay sheeganeyso jasiiradahaas oo ay ku ballan qaadayso marin badeed xor ah haddii ay gacantooda ku dhacdo.
Waa maxay joogitaanka aadanaha ee jasiiradaha?
Iyada oo qayb ka ah ka-dhigistii Siinaay ee daba socotay heshiiskii Camp David, Qaahira looma ogolayn in ay ciidamo fadhiisiso jasiiradahaas, halkaas oo ay saldhigyo ku lahaayeen kaliya nabad-ilaaliyeyaal qayb ka ah waxa loogu yeero Xoogaga Caalamiga ah iyo Kormeerayaasha.
Tiran – oo martigelisa garoon yar oo loogu talagalay nabad-ilaalinta – cabbirkeedu wuxuu dhan yahay 61 kiiloomitir (24sq miles), halka Sanafir, dhanka bari, uu cabbirkiisu yahay kala badh keliya.
Biyaha jasiiradaha waxaa mararka qaarkood u soo booqata quusayaasha si ay u helaan biyo-mareenadooda.
SOURCE: AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES