8″ Feb “2023” AFP
Mali oo Sanadkii la soo dhaafay,dhabarka u jeedisay gumeystihii hore ee Faransiiska ayaa doorbiday Is,xulufeeysiga Ruushka Iyadoo Booqashadii labaad uu Lavrov ku tago Afrika muddo laba toddobaad gudahood ah uu ku joogo dalka Mali
Wasiirka arrimaha dibadda ee Ruushka Sergei Lavrov ayaa ballan qaaday in uu gacan siin doono dowladaha galbeedka Afrika ee dagaalka kula jira kooxaha hubeysan, xilli Moscow ay dooneyso in ay ballaariso saameynta ay ku leedahay qaarad ka mid ah hardanka diblomaasiyadeed ee u dhaxeeya quwadaha caalamka.
Lavrov ayaa Talaadadii bogaadiyay isbahaysiga u dhexeeya Moscow iyo Bamako ee dagaalka kula jira kooxaha hubaysan booqashadiisi ugu horeysay ee Mali, taasoo diblomaasiga ugu sareeya ee Ruushka uu ku tilmaamay “mid taariikhi ah”.
Lavrov oo shir jaraa’id ku qabtay caasimadda Bamako ayaa yidhi: “Dabcan, dagaalka lagula jiro argagixisadu waa arrin u taal waddamada kale ee gobolka.
“Waxaan dooneynaa inaan siino kaalmadayada si aan uga gudubno dhibaatooyinkan. Tani waxay khusaysaa Guinea, Burkina Faso iyo Chad iyo gobolka Saaxil guud ahaan iyo xataa dalalka xeebaha ah ee Gacanka Guinea,” ayuu yidhi.
Maali waxay muddo dheer ku tiirsanayd gumaystihii hore ee Faransiiska si uu u caawiyo militariga la dagaalanka kacdoonka hubaysan. Balse Paris ayaa ciidamadeeda kala baxday dalka ku yaalla galbeedka Afrika sannadkii hore, iyadoo xiisadda kala dhexeysa dowladda milateriga ah ay gaartay heerkii ugu xumaa.
Tan iyo markii ay xukunka la wareegeen 2020, dowladda militariga ee Mali waxay keentay diyaarado Ruush ah, helikobtero iyo ciidamo gurmad ah si ay u xoojiyaan dagaalka ay kula jiraan fallaagada hubeysan
Faransiiska ayaa sheegay in hawl-wadeennada Ruushku ay yihiin calooshood u shaqeystayaal Wagner – koox milatari oo gaar ah oo Moscow ay geysay Suuriya iyo Ukraine, khubarada ayaa sidaas leh.
Human Rights Watch (HRW) iyo Qaramada Midoobay ayaa Wagner iyo ciidamada Mali ku eedeeyay xasuuq la sheegay in ka dhacay Moura ee bartamaha Mali bishii March ee la soo dhaafay halkaas oo dhowr boqol oo qof la isugu geeyay laguna dilay.
Dalkan aan badda lahayn ayaa xudunta u ah iskahorimaadka ka bilowday waqooyiga Mali sanadkii 2012-kii kuna faafay dalalka deriska la ah ee Niger iyo Burkina Faso sanadkii 2015-kii.
Kumanaan rayid ah ayaa ku dhintay guud ahaan saddexda waddan, malaayiin kalena way ka carareen guryahoodii
Weeraro goosgoos ah ayaa sidoo kale ka dhacay dalalka Togo, Benin iyo Ivory Coast sannadihii u dambeeyay, taasoo dhalisay cabsi laga qabo in fallaagada ay doonayaan inay dhanka koonfureed u riixaan gacanka Guinea.
Kadib markii Faransiisku uu dhaawac u geystay ciidamadii uu mudada dheer ku sugnaa dalka Mali, ayaa waxaa xiisado la mid ah soo kala dhex galay dowladda militariga ee Burkina Faso.
Ciidamada Faransiiska ee halkaasi ku sugan, oo ah cutub ka tirsan ciidamada gaarka ah, ayaa tiradooda lagu sheegay 400 oo nin, waxaana lagu wadaa in bishan laga saaro dalkaasi.
Lavrov waxa uu Mali u ballan qaaday taageero millatari oo dheeraad ah waxana uu ku dhawaaqay taageerada ballaadhan ee Ruushku u hayo Afrika marka loo eego waxa uu ku tilmaamay “habka necolonial ee reer galbeedka”.
“Waxaan dooneynaa inaan taageerno xallinta dhibaatooyinka qaaradda Afrika,” ayuu yidhi
Ruushku waxa uu hiigsanayaa in uu xoojiyo xulafadiisa gobolka xili uu sii socdo dagaalka Ukraine
Had iyo jeer waxaan ka bilownaa aasaaska in dhibaatooyinka Afrika ay tahay in lagu xalliyo xalalka Afrika.
Iyadoo Moscow ay u riyaaqday hoggaamiyeyaasha Afrika – kuwaas oo qaarkood ay diideen inay si cad u cambaareeyaan dagaalka Ukraine – Maraykanku wuxuu weerar diblomaasiyadeed ku qaaday qaarada, kaas oo sidoo kale uu danaynayo Shiinaha.
Kahor inta uusan ka tagin Mali, Lavrov waxa kale oo uu la kulmay Kornayl Assimi Goita, oo ah madaxa dawladda, kaas oo lagu wado in uu ka qayb galo shir-madaxeedka Ruushka iyo Afrika ee Saint Petersburg bisha Luulyo.
Shir jaraa’id oo ay si wadajir ah u qabteen dhiggiisa Mali, Abdoulaye Diop, ayuu Lavrov u sheegay saxafiyiinta in, iyadoo ay uga mahadcelinayaan taageerada Ruushka, “Mali ay awooday inay fuliso hawlgallo wax ku ool ah” oo ka dhan ah dagaalyahannada hubeysan.
Diop waxa kale oo uu amaanay bixinta firida, bacriminta, iyo shidaalka ee Moscow ee masaakiinta, qaranka aan bad lahayn. “Maali waxay la garab taagan tahay Ruushka arrinta cunaqabateynta” ee ay wajahayso duulaanka Ukraine, ayuu yiri.
