29,November, 2020 Aljazeera
Raiisel wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa ku dhawaaqay dhamaadka howlgalada militari ee waqooyiga gobolka Tigray kadib markii ciidanku ay sheegeen inay “si buuxda gacanta ugu hayaan” caasimada gobolka, Mekelle.
Tan iyo 4tii Nofeembar, dowladda Itoobiya waxay isku dayeysay inay joojiso kacdoonka koox awood badan oo qowmiyadeed ah, oo loo yaqaan ‘Tigray People’s Liberation Front (TPLF)’, dagaal ruxay Geeska Afrika. Kumanaan qof ayaa la rumeysan yahay inay dhinteen ku dhowaad hal milyanna laga qasbay guryahooda, oo ay ku jiraan ilaa 43,000 oo qaxooti ah oo u qaxay dalka ay deriska yihiin ee Suudaan.
Qoraal uu soo dhigay bartiisa Twitter-ka Sabtidii ayuu Abiy ku sheegay inuu “ku faraxsan yahay” inuu la wadaago in howgalladii milatari ee ka socday gobolka Tigray “la dhameystiray lana joojiyay”
“Hadda waxaa na horyaalla howsha muhiimka ah ee ah dib-u-dhiska wixii burburay; hagaajinta wixii dhaawacmay; Soo celinta kuwii soo qaxay, iyada oo mudnaanta koowaad la siinayo sidii caadiga ahayd loogu soo celin lahaa shacabka gobolka Tigreega ”ayuu yidhi, isaga oo intaa ku daray in bilayska federaalku uu sii wadi doono baadigoobka iyo xidhitaanka“ dambiilayaasha ”kooxda TPLF isla markaana la horkeeni doono maxkamad.
Saacado kadib, hogaamiyaha kooxda TPLF Debretsion Gebremichael ayaa sheegay in ciidamada Tigreega oo aad u hubeysan ay sii wadi doonaan dagaalka ay kula jiraan dowlada.
Naxariis darradooda waxay kaliya ku dari kartaa go’aankeena ah inaan la dagaallano kuwaan soo duulay ilaa ugu dambeysay, ”ayuu u sheegay wakaaladda wararka ee Reuters fariin qoraal ah. Markii la weydiiyay in taasi ay ka dhigan tahay in ciidamadiisu ay dagaalka sii wadayaan, wuxuu ku jawaabay: “Xaqiiqdii. Tani waxay ku saabsan tahay difaaca xuquuqda aan u leenahay aayo-ka-tashi.
Sheegashada Abiy ee guusha ayaa timid kadib markii abaanduulaha ciidamada dalka Jeneraal Birhanu Jula uu ku dhawaaqay in ciidamada dowladda “ay gabi ahaanba gacanta ku hayaan magaalada Mekelle”. Wakaaladda Warbaahinta ee Itoobiya ayaa ka soo xigatay isaga oo leh in 7,000 xubnood oo ka tirsan taliska Woqooyi ee ciidanka oo ay kooxda TPLF afduub ahaan u haysatay sidoo kale la siidaayay.
Qaar ka mid ah dadka Itoobiyaanka ah ee ku sugan gudaha iyo qurbaha ayaa ku farxay warka sheegaya in Mekelle ay ku hoos jirto gacanta militariga.
“Waxaa mahad leh Ilaaha Qaadirka ah ee abuuray. Aamiin Nabadda ha lagu guuleysto Itoobiya !!! ” Raiisul wasaarihii hore Hailemariam Desalegn ayaa bartiisa Twitter-ka soo dhigay.
Dawladdu waxay siisay kooxda TPLF heshiiskii ugu dambeeyay ee dhacay Arbacadii si ay isu soo dhiibaan ama ay ula kulmaan weerar ka dhan ah Mekelle, oo ah magaalo ay ku nool yihiin 500,000 oo qof. Abiy wuxuu khamiistii shaaciyay inuu amar ku bixiyay in weerar “kama dambays ah” lagu qaado kooxda TPLF.
Horaantii Sabtida, Debretsion, hogaamiyaha TPLF, wuxuu sheegay in Mekelle ay kujirto “duqeyn culus”. Diblomaasi xiriir toos ah la leh dadka deegaanka ayaa sidoo kale sheegay in ciidamada federaalka ay bilaabeen duulaan ay ku doonayaan inay ku qabsadaan magaalada.
Sheegashooyinka dhinacyada oo dhan way adagtahay in la xaqiijiyo madaama la jaray qadka taleefanada iyo qadka intarnetka ee Tigreega isla markaana si aad ah loo ilaaliyo marin u helida tan iyo markii uu dagaalka bilowday
Abiy kuma uusan xusin qoraalladiisa haddii ay jiraan khasaarooyin ka dhashay duulaankii lagu qabanayay Mekelle.
Malcolm Webb oo ka tirsan telefishanka Al Jazeera oo ka soo waramaya caasimada dalka aynu jaarka nahay ee Kenya ee Nairobi, ayaa sheegay in waxyaabihii u soo kordhay sabtidii ay soo jeediyeen “in dagaalyahano aad u tiro badan iyo qalab milatari oo aad u badan oo la rumaysan yahay in kooxda TPLF ay gacanta ku hayso ay si xeeladeysan dib ugu gurteen meelaha u dhaw. buuraha ”.
Wuxuu intaas ku daray: “Waxay u muuqan doontaa inay doorteen inaysan u isticmaalin ilaha ay u baahan yihiin inay kula dagaallamaan inay ku xukumaan magaalada. Runtii tani waxay u noqon doontaa gargaar dad badan – kooxaha xuquuqda u dooda iyo kuwa kaleba waxay ka digayeen masiibo ka dhalan karta haddii dagaal culus iyo duqeymo ay ka dhici lahaayeen magaalada. ”
Sarkaal ka tirsan kooxda TPLF ayaa horaantii usbuucan u sheegay Al Jazeera in dhicitaanka Mekelle uusan qeexin doonin dhamaadka dagaalkooda.
Fesseha Tessema ayaa tidhi “Ciidankeenu wali waxay gacanta ku hayaan inta badan baadiyaha Tigray, qaab dhismeedkayaga maamul ayaa wali ku sugan meelahan”. “Ma jiro xal milatari, kaliya mid siyaasadeed oo gorgortan ah.”