21″ Dec”2022″Read the original article on UN News.
Samata bixinta iyo sugnaanta amnigu sida ay isugu xiran yihiin waxaad ka eegtaa sawirka ka jira Somali Dheeho.com
SOMALIA”waxay la dhibtoonaysaa Macaluul ka dhalatay silsilada Abaarta iyadoo ay jirto gurmad kasta oo loo fidi lahaa bulshooyinka reer Miyiga in ay caqabad ku yihiin argagixisada shabaab
Soomaaliya waxay qarka u saaran tahay macaluul ka dhalatay abaarta taariikhiga ah ee shan xilli roobaad oo xiriir ah oo baaqday, sicirka cuntada oo sii xumaaday iyo colaadaha oo sii xoogeysanaya iyadoo dhulka ay maamulaan kooxda shabaab ay ku heeystaan kumanaan dad ku jira xaalad adag oo xaga nolosha ah
Ilaa 727,000 ayaa laga yaabaa inay soo wajahdo cunto yari masiibo ah bartamaha sanadka soo socda,taasoo macnaheedu yahay in la dalku arko gaajo iyo dhimasho
Ku dhawaad laba milyan oo qof ayaa la filayaa inay ku galaan xaaladaha degdega ah ee IPC 4 inta u dhaxaysa Jannaayo iyo Maarso sanadka soo socda, Iyadoo ay jirto cabsida laga qabo kor u kaca suurtagal ah oo gaara ilaa 2.7 milyan marka la gaaro bisha Juun ee sanadka 2023 da
Macaluul ayaa si degdeg ah ugu soo fool leh Soomaaliya,iyadoo in ka badan 700,000 oo qof dad lagu qiyaasay ay suurtagal tahay in ay wajahaan macaluul daran sanadka soo socda, Hay’adda Cunnada iyo Beeraha (FAO) ayaa ka digtay Talaadadii, iyadoo soo xiganeysa falanqeyntii ugu dambeysay ee Wajiga Sugnaanta Cunnada (IPC).
Si kastaba ha ahaatee, waxaa weli la joogaa waqti lagu daboolo baahiyaha bulshooyinka reer miyiga ah oo ka mid ah kuwa khatarta ugu badan ku jira, ayay tiri hay’adda Qaramada Midoobay, iyadoo intaas ku dartay in maalgelin ballaaran oo adkeysiga iyo taageerada hab-nololeedka loo baahan yahay si loo jebiyo wareegga 4 aad ee gaajada.
“Heerarka taageerada joogtada ah ayaa loo baahan doonaa si wanaagsan bartamaha ilaa dabayaaqada 2023, loo gaarsiiyo Somalia dhulka ka baxsan magaalooyinka haddii aan doonayno inaan ka hortagno, macluul isu badasha masiibo ban,iaadam yuu yiri Etienne Peterschmitt, Wakiilka FAO ee dalka.
‘Ficil dhab ah’ ayaa loo baahan yahay ayuu yiri Mr. Peterschmitt oo ku tilmaamay xaaladda Soomaaliya mid aad u xun.
In kasta oo heerarka gargaarka bini’aadantinimo ee hadda jira ay gacan ka geysanayaan ka hortagga waxa uu ugu yeedhay “natiijooyinka aadka u xun”, haddana kuma filna in ay joojiyaan khatarta macluusha wax ka badan dhawr bilood markiiba.
“Dadku waxay ku dhimanayaan Wajiga 4-aad ee IPC. Hase yeeshee, weli waxaa jirta diiradda aan joogsiga lahayn ee ku dhawaaqida macluusha taasoo kicinaysa ficil,” ayuu yidhi.
“Tallaabada dhabta ah uma baahan tahay in la qaado kaliya in laga caawiyo bulshooyinka inay daboolaan baahiyahooda degdega ah, laakiin sidoo kale waxay u baahan yihiin si ay ula qabsadaan noloshooda oo ay u dhistaan adkeysi marka ay wajahaan dhibaatooyinka cimilada iyo dhibaatooyinka dhaqaale, si ay isugu diyaariyaan saameeyn kasta oo mustaqbalku keeni karo
Caawimo qiimo leh
FAO waxay sheegtay inay muhiim tahay in la badbaadiyo xoolaha, lana ilaaliyo quudkooda iyo caafimaadkooda, sababtoo ah waa isha kaliya ee cuntada iyo dhaqaalaha ay ka helaan bulshooyin badan oo reer miyi ah.
In xooluhu quudiyaan waxay hoos u dhigtay halista nafaqo-xumada ba’an ilaa 11 boqolkiiba qoysaska xoolo-dhaqatada ah, sida lagu sheegay natiijooyin horudhac ah oo laga soo saaray daraasad dhowaan lagu sameeyay Geeska Afrika.
Intaa waxaa dheer, bixinta kaalmadan waa mid raqiis ah, oo celcelis ahaan ku kacaysa 40 senti riyo ah, marka la barbar dhigo $40 si loogu beddelo neefka.
Gaarsiinta bulshooyinka nugul
Gargaarka habnololeedyada miyiga ayaa badbaadiya nolosha, ayay tiri FAO. Taageeradani waxay dadka ka caawisaa inay ku nagaadaan guryahooda marka ay nabdoon tahay inay sidaas sameeyaan waxayna u gogol xaaraysaa soo kabashada mustaqbalka.
La’aanta dhaqaale ballaaran oo hadda jirta ee taageeradan, iyo wax-soo-saarka cuntada iyo mudnaanta horumarinta cimilada, waxay keenaysaa caqabado waaweyn, taasoo bulshada ka dhigaysa kuwo u nugul cimilada iyo dhibaatooyinka dhaqaale.
Siddeedii bilood ee la soo dhaafay, FAO waxay in ka badan 700,000 oo qof oo ku nool 35 degmo ku gaarsiisay lacag caddaan ah iyada oo u maraysa Qorsheheeda Kor u qaadista Ka-hortagga Macaluusha.
In ka badan 40,000 oo qof ayaa helay abuurka, quudinta xoolaha, bacriminta iyo agabka kale ee beeraha muddadan, 11 milyan oo neef ayaa la daweeyay, 27 milyan oo litir oo biyo ah ayaa la geeyey meelo fogfog.
In ka badan 24 milyan oo doolar oo kaash ah, oo ay weheliso gargaar xagga hab-nololeedka ah, ayaa la siiyay bulshooyinka miyiga ah ee sida aadka ah u macluusha.