10″ June” 2021″ Thursday ” XIGASHO: AL JAZEERA
Dhibaatada dhaqaale iyo xirnaanshaha iskuulada ee ka dhashay cudurka faafa ee COVID ayaa ka dhigay malaayiin caruur ah kuwo u nugul in lagu shaqeeysto saacado badan, iyagoo ku jira shaqooyin halis ah.
Shaqada caruurta ayaa korortay ilaa 160 milyan – waana kor u kacii ugu horeeyay mudo labaatan sano ah – tiradaasna waxaa ku biiraya malaayiin kale sababtoo ah saameynta cudurka faafa ee coronavirus, ayay UN-ku sheegtay khamiistii.
Warbixin ay soo saareen Sanduuqa Carruurta ee Qaramada Midoobay (UNICEF) iyo Ururka Shaqaalaha Caalamiga ah (ILO) ayaa lagu ogaaday in 8.4 milyan oo carruur ah lagu riixay shaqo carruur afartii sano ee la soo dhaafay halka sagaal milyan oo kalena ay halis ugu jiraan waddo isku mid ah dhammaadka sannadka 2022. natiijada COVID-19
ILO ayaa muujisay tirada carruurta halista ku jirta inay kor u kici karto 46 milyan haddii aysan marin u helin caymiska ilaalinta bulshada ee muhiimka ah.
Qiyaasaha cusubi waa baraarujin. Uma istaagi karno inta jiil cusub oo carruur ahi ay halis ku jiraan, ”ayuu agaasimaha guud ee ILO, Guy Ryder ku yiri war-saxaafadeed.
Waxaan ku jirnaa waqti muhiim ah wax badanna waxay kuxirantahay sida aan uga jawaabno. Waqtigaani waa xilli ballanqaad iyo tamar la cusboonaysiiyay si gees looga soo wada jeesto oo loo jebiyo meertada saboolnimada iyo shaqaaleynta carruurta.
Shaqo khatar ah
Dowladaha iyo ururada caalamiga ah waxay ku talaabsadeen guulo la taaban karo oo ku aadan ciribtirka ku shaqeynta caruurta. Intii u dhaxeysay 2000-2016 waxay hoos u dhacday 94 milyan oo caruur ah, sida laga soo xigtay tirakoobka ILO. Laakiin afartii sano ee la soo dhaafay waxay arkeen dib u noqosho walaac leh oo ku saabsan isbeddelkaas.
Caruurta da’doodu u dhaxayso shan ilaa 11 sano ee samaynaya shaqaynta caruurta ayaa haatan ah in kabadan kala bar wadarta guud ee tirada guud ee adduunka, sida lagu sheegay natiijooyinka warbixinta. Tirada carruurta da’doodu u dhaxayso shan ilaa 17 sano jir oo sameynaya shaqo khatar ah ama waxyeelo u leh caafimaadkooda, nabadgelyadooda ama akhlaaqdooda ayaa sare u kacay 6.5 milyan ilaa 79 milyan tan iyo sanadkii 2016.
Qeybta beeraha ayaa ka dhigan boqolkiiba 70, ama 112 milyan, oo ah carruurta shaqeeya.
Gobollada qaar ayaa ka liitay kuwa kale. Kobaca dadka ka hooseeya Saxaraha Afrika, saboolnimada ba’an iyo la’aanta qorshayaasha ilaalinta bulshada ayaa ku riixday 16.6 milyan oo carruur ah oo dheeraad ah shaqo carruur afar sano gudahood.
Cudurka coronavirus wuxuu khatar ku yahay horumarka laga sameeyay Aasiya Baasifigga iyo sidoo kale Latin Amerika iyo Kariibiyaanka, sida ay ka digeen ILO iyo UNICEF.
Xaaladaha xanuunka leh’
Dhibaatada dhaqaale iyo xirnaanshaha iskuulada ee ka dhashay cudurka faafa ee COVID-19 ayaa ka dhigay malaayiin caruur ah inay u nugul yihiin inay shaqeeyaan saacado badan, iyagoo ku jira xaalado ka sii daraya iyo shaqooyin khatar ah.
“Waxaan lumineynaa booskii aan kula dagaalamaynay caruurta la shaqaalaysiiyay, sanadkii la soo dhaafayna dagaalkaas kama uusan fududeynin,” ayay ku tiri bayaan ay soo saartay madaxa fulinta ee UNICEF Henrietta Fore.
“Hadda, illaa sanadkii labaad ee xirnaanshaha adduunka, xirnaanshaha iskuulada, khalkhal dhaqaale iyo hoos u dhaca miisaaniyadaha qaranka, qoysaska waxaa lagu qasbay inay sameeyaan xulashooyin murugo leh.”
UNICEF iyo ILO waxay ku booriyeen dawladaha iyo hay’adaha maaliyadeed ee caalamiga ah inay maal-gashadaan barnaamijyo carruurta dib loogu celinayo dugsiyada.
Ku dhowaad 28 boqolkiiba carruurta da’doodu u dhaxayso shan ilaa 11 sano iyo 35 boqolkiiba carruurta 12 ilaa 14 ee ku hawlan ka shaqaynta carruurta ma joogaan dugsiga, sida lagu sheegay warbixinta.
Hay’adaha Qaramada Midoobay ayaa sidoo kale ku baaqay in la helo ilaalin bulsho oo ku filan, oo ay ku jiraan faa’iidooyinka carruurta ee guud.
XIGASHO: AL JAZEERA
