30″ Aug”2022 Wakaaladaha Wararka”
Shixnaddan ayaa waxaa soo diyaarisay QM si loo gaarsiiyo sarreenka dalalka khatarta ugu jira inay macaluul ugu dhintaan.
Waxay qaadan doontaa qiyaastii hal toddobaad in qamadigu bacaha lagu rido oo loo sii wado dalka deriska ah ee Itoobiya, sida ay sheegtay hay’adda cunnada adduunka ee Qaramada Midoobay.
Dalka Itoobiya ayaa waxaa ka taagan abaartii ugu darneyd muddo 40 sano ah, waxaana sidoo kale ka dhacay dagaallo dhowr ah.
Shixnaddan ayaa ah hoos u dhac ku yimid badda marka loo eego waxa looga baahan yahay dalalka Bariga Afrika – oo ay abaaro baahsani ka jiraan.
Shixnadihii ugu horreeyay ee hadhuudh ah oo laga keenay dalka Ukrain oo la geeyay Afrika tan iyo markii uu dagaalku billowday ayaa ku soo xirtay dekedda Badda Cas ee Jabuuti.
Taliyaha MV Brave oo wata calanka Lubnaan ayaa sida 23,000 oo tan oo qamadi ah, wuxuuna ku sii jeeday dalka ay deriska yihiin ee Itoobiya. Waxay qaadatay laba toddobaad in halkan laga soo safro Badda Madow.
Waa naadir in saxafiyiinta ay galaan dekedda Jabuuti. Laakiin waxaan halkan u joognaa sababta oo ah sida ay muhiim u tahay bixintani.
Dalkani waa dal yar oo ay ku nool yihiin 900,000 oo qof balse waxa uu leeyahay mid ka mid ah dekedaha ugu mashquulka badan qaaradda.
Hadda, shaqaaluhu waxay bilaabeen inay fuulaan markabka si ay uga dejiyaan shixnadiisa qaaliga ah. Laba wiish oo waaweyn ayaa la dhigay hawlgalka.
CUSBOONEEYSIIN
Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in la hakiyay dadaaladii lagu gaarsiin lahaa gargaarka bini’aadantinimo ee ka socday gobolka Tigreega ee waqooyiga Itoobiya, ka dib markii uu dagaal cusub ka qarxay todobaadkii hore.
Rabshadaha soo cusboonaaday – oo hadda ku urursan gobolka ay dariska yihiin ee Axmaarada – ayaa sii xumaanaya xiisadda iyadoo lagu baaqayo in la qaboojiyo.
Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in gar gaarka gaadiidka waddooyinka ee Tigray aan la samayn tan iyo bartamihii todobaadkii hore.
Duulimaadyadii qaadi jiray shaqaalaha gargaarka ayaa sidoo kale la hakiyay oo aan la keenin lacag caddaan ah.
Si kastaba ha ahaatee, mucaawino hore loo geeyey ayaa la qaybinayaa.
Dhanka kale, koox khubaro caalami ah oo xuquuqul insaanka ah oo ay Qaramada Midoobay u saartay inay baaraan eedeymaha xadgudubyada ka dhacay Itoobiya ayaa sheegay inay “aad uga caroodeen” colaadaha soo cusboonaaday.
Kooxdu waxay codkeeda ku dartay kooxaha kale ee caalamiga ah ee ku baaqaya in rabshadaha la joojiyo.
CUSBOONEEYSII
“Hay’adda Cunnada Adduunka ee WFP oo warbixin ka soo saartay xaaladda macluusha ka jirta goboka tigray ayaa sheegtay 89% shacabka Tigray inay xaalad macluul ah ku sugan yihiin iyo in maalintii hal mar ka badan wax ay cunaan aysan haysan,” iyadoo maalintii todobaad uu galay ka dib markii uu burburay xabad joojin billo jiray
Dagaal ayaa weli laga soo sheegayaa gobolka Axmaarada ee waqooyiga Itoobiya – oo xuduud la leh Tigray – ka dib markii xabbad joojin bini’aadantinimo oo shan bilood ah la burburiyey usbuucii hore.
Ciidamada Tigreega ayaa sabtidii qabsaday magaalada Kobo ee Axmaarada kadib markii ay u soo ruqaansadeen dhanka koonfureed ee u dhaw xadka. Ciidamada ayaa goor sii horeysay sheegay in ay isaga baxayaan magaalada si ay uga fogaadaan qatarta khasaaraha badan ee ka dhalan karta.
Dhanka kale maamulka Woldia iyo Dessie – labada magaalo ee ugu waaweyn Axmaarada ee u dhaw deegaanka – ayaa soo rogay bandow habeenkii ah oo qayb ah.
Dowlad deegaanka Soomaalida Itoobiya oo ay ka mid yihiin Oromada iyo Ismaamulka Soomaalida ee bariga ayaa muujiyay sida ay u garab taagan yihiin ciidamada iyo gobolada Axmaarada iyo Canfarta oo ah meelaha ay ka soo cusboonaadeen dagaalada.
Xilligii dagaalkii ugu xumaa ee sannadkii hore, gobollo kala duwan ayaa ciidamo u diray jiidaha hore ee dagaalka.
Waxaa jira sheegasho baahsan oo baraha bulshada lagu sheegay in xudduudaha Tigrayga ay la wadaagto dalka deriska ah ee Eritrea ay sidoo kale arki karto dib u soo noqoshada dagaal firfircoon.
Sarkaal sare oo ka tirsan Tigrayga Getachew Reda ayaa sheegay in xubno ka tirsan taliska bari ee ciidamada Itoobiya ay ka gudbeen xadka si ay ugu biiraan dadaalka ay kula jiraan xulafada Eritrea.
Ra’iisul wasaare Abiy Axmed oo aan si cad u hadlin tan iyo markii ay dagaalladu soo cusboonaadeen ayaa safar shaqo oo rasmi ah ugu ambabaxay dalka Algeria.