Washinton — 2 July “2022”Read the original article on VOA.
By Mohamed Olad Hassan“
Soomaalida adduunka oo dhan ayaa jimcihii u dabbaaldegay 62 sano oo xorriyadda iyadoo ay aad uga walaacsan yihiin mustaqbalka abaarta, cunto yarida iyo sicir-bararka.
1-da Luulyo ayaa lagu xusayaa maalintii ay Soomaaliya xornimada ka qaadatay gumeystayaashii Ingiriiska iyo Talyaaniga 62 sano ka hor.
In ka badan 30 sano, Soomaalidu waxay u astaysanayeen maalintan xaflado iyo dabaaldegyo waaeeeyn, balse sanadkan wuu ka duwan yahay. Cabsida laga qabo masiibo ku soo fool leh meelaha qaar, oo ka dhalatay abaaro ba’an, oo markii horeba isu beddelaya macaluul, ayaa hadheeyay xuskeeda.
Sida uu sheegay ergeyga gaarka ah ee Soomaaliya u qaabilsan arrimaha bini’aadantinimada, Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame, in ka badan 6 milyan oo Soomaali ah — ku dhawaad kala bar dadka dalka — ayaa waxaa saameysay abaarihii ugu badnaa.
Maalintii Khamiista, maalin ka hor maalinta xorriyadda dalka, ayuu Warsame yiri “Abaartu waxay ku dhufatay 72 ka mid ah 84-ka degmo ee Soomaaliya, lix ka mid ahna ay horay u soo wajahday xaalado macluul oo kale ah, cunto yari aad u daran.
Dhakhaatiirta isbitaalada ku yaala gobolo dhowr ah oo ku yaala koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya ayaa sheegay in caruurtu ay u dhimanayaan xaaladaan.
Soomaaliya ayaa waxaa ka jirta mid ka mid ah abaarihii ugu darnaa muddo 40 sano ah, waxaana Q.M iyo hay’adaha kale ee gargaarka caalamiga ah ay qeylo dhaan ka soo saareen bishii hore iyagoo ka digay in 330,000 oo carruur ah oo ku nool Soomaaliya ay halis ugu jiraan inay u dhintaan macluul.
Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo khudbad ka jeedinayay Munaasabad kooban oo lagu xusayay Xorriyadda oo Jimcihii lagu qabtay Aqalka Dowladda Hoose ee Xamar ayaa ka hadlay walaaca ballaaran ee uu dalka ka qabo.
“Waxaan yareynay dabaal-degga qaran ee maalinta xorriyadda si aan u yareyno kharashaadka iyo in aan dhaqaalaha yar ee aan haysano ku jiheyno gurmadka abaaraha iyo badbaadinta nolosha,” Maxamuud ayaa yiri.
Maxamuud, oo la doortay bishii May, ayaa khudbaddiisa u jeediyay muwaadiniinta Soomaaliyeed iyo beesha caalamka, isagoo ka codsaday in si degdeg ah wax looga qabto si loo badbaadiyo nolosha.
Soomaaliya waxaa la abuuray 1960-kii iyadoo laga soo bilaabo maxmiyad hore oo Ingiriiska iyo Talyaanigu gumeysan jiray, balse waxay ku burburtay fowdo ka dib markii la afgambiyay taliskii milateriga ahaa ee Madaxweyne Siyaad Barre 1991-kii.
Ku dhawaad sodon sano oo dagaallo sokeeye ah, dagaallo ba’an oo dhex maray qabqablayaasha qabaa’ilka, budhcad-badeedda, iyo argagixisanimada ayaa dalka u kala gooyay qabiil-beeleedyo, iyo dhulka miyiga ah oo ay maamulaan xagjiriinta xagjirka ah.
Rajo cusub ayaa soo ifbaxday 2000, si kastaba ha ahaatee, markii la dhisay dowlad dhexe oo ay taageerto beesha caalamka si ay gacanta ugu dhigto meelaha aan sharciga ahayn. Wixii markaas ka dambeeyay, dalku waxa uu ku sii siqayay xasillooni, inkastoo uu caqabado culus kala kulmayay falaagada Al-Shabaab ee taabacsan al-Qaacida.
Caqabadaha bini’aadantinimo ee ka jira tan iyo 2011, waxaa ka mid ah, waddanku wuxuu la daalaa dhacay abaaro ba’an iyo barakac baahsan, oo uu ku jiro mid billowday horraantii sanadkan.
Laakiin si ka duwan masiibooyinka gaajada ee hore, kan waxaa uga sii daraysa arrimo isbiirsaday: duullaankii Ruushka ee Ukraine, saameynta cudurka faafa ee coronavirus, iyo cayayaanka ayax.
Dhanka kale, Jaaliyadda Soomaaliyeed ee ku dhaqan dalka dibadiisa ayaa iyaguna si weyn u xusaya maalintan, iyaga oo muujinaya feejignaan iyo farxad yar. Magaalada Minneapolis ee gobolka Minnesota oo ah halka ay ku nool yihiin Soomaalida ugu badan ee ku nool dalka Mareykanka, ayaa Jaaliyadu waxay maalinta Jimcaha ah ku qabanayaan dhoolatusyo yar yar iyo munaasabado kale oo ay ugu dabaal dagayaan dhalashada dalkooda.
Munaasabado noocaan oo kale ah ayaa lagu qabtay magaalooyinka Toronto, London, Nairobi, iyo dhowr magaalo oo Yurub ah, ma ahan oo kaliya dabaaldegyo, balse sidoo kale waxaa lagu xasuusiyay xaaladda murugsan ee dalka iyo fursad dhaqaale loo uruurinayo.
Read the original article on VOA. By Mohamed Olad Hassan