18″ Aug” 2022″SOURCE: AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES
Dowladda Itoobiya ayaa soo jeedisay qorshe nabadeed oo lagu nabadeynayo gobolka Tigray ee ay dagaalladu aafeeyeen
Jabhadda Xoreynta Shacabka Tigray-da ayaa meesha ka saartay tillaabada waxayna sheegtay in dowladdu ay ku howlan tahay ‘dabacsanaan’.
Dowladda Itoobiya ayaa ku baaqday in sida ugu dhaqsiyaha badan loo gaaro heshiis xabbad-joojin rasmi ah oo Tigray ah si ay awood ugu yeelato dib u soo celinta adeegyadii aasaasiga ahaa ee gobolka waqooyi ee ay dagaalladu ka dhaceen.
Guddi la aasaasay bishii Juun si ay u sahamiyaan suurtagalnimada wadahadal lala yeesho fallaagada Tigrayga ayaa sheegay Arbacadii inay dejiyeen “soo jeedin nabadeed” si ay isugu dayaan in la soo afjaro dagaalka qarxay Noofambar 2020.
Warkan ayaa soo baxay isla maalintaas in madaxa hay’adda caafimaadka aduunka ee WHO uu ku tilmaamay xaalada Tigray in ay tahay dhibaatada bini’aadantinimo ee ugu xun aduunka.
“Si loo xaqiijiyo bixinta gargaarka bini’aadantinimo ee joogtada ah iyo sidoo kale in loo fududeeyo dib u soo celinta adeegyada aasaasiga ah iyo sidoo kale in colaadda lagu xalliyo si nabad ah; Guddigu waxay hoosta ka xariiqeen in loo baahan yahay in sida ugu dhaqsaha badan loo soo afjaro heshiis xabbad-joojin ah,” ayaa lagu yiri warbixinta guddiga nabadda Itoobiya.
Si loo dedejiyo geeddi-socodkan, guddigu waxa uu ka tashaday oo uu qaatay soo jeedin nabadeed oo horseedi karta in la soo afjaro xabbad-joojin, aasaasna u ah wada-xaajood siyaasadeed oo mustaqbalka ah.
Xisbiga Tigray People’s Liberation Front (TPLF) ayaa ku gacan seyray baaqa guddiga oo ku tilmaamay “wax laga xishoodo”, iyaga oo sheegay in xukuumadda Ra’iisul Wasaare Abiy Ahmed aysan muujin rabitaan dhab ah oo wadahadal ah.
“Waxay si cad u diideen ballan-qaadkoodii ay ku celcelinayeen ee ahaa in ay qaadaan tallaabooyin looga golleeyahay in lagu abuuro jawi ku habboon wada-xaajood nabadeed … Dhab ahaantii, ciidamada ayaa qaadaya tallaabooyin daandaansi ah oo ka dhan ah ciidamadeena iyaga oo ku soo bandhigaya dhaqankooda dagaal ee meel fagaare ah,” afhayeenka Getachew Reda ayaa bartiisa twitterka ku soo qoray.
Waxay si cad u diideen ballan-qaadkoodii ay ku celcelinayeen ee ahaa inay qaadaan tillaabooyin looga golleeyahay in lagu abuuro jawi ku habboon wada-xaajood nabadeed… Dhab ahaantii, ciidamada ayaa qaadaya tallaabooyin daandaansi ah oo ka dhan ah ciidamadeena oo ku soo bandhigaya hab-dhaqankooda dagaal ee fagaaraha, ”Afhayeenka Getachew Reda ayaa bartiisa twitterka ku soo qoray.
Kooxda TPLF ayaa muddo dheer ku adkaysanaysay in adeegyadii aasaasiga ahaa dib loogu soo celin lahaa gobolka ay ku nool yihiin lix milyan oo qof ka hor inta aan wadahadalku bilaabmin.
Dagaalada ayaa ka yara yaraa waqooyiga Itoobiya tan iyo markii lagu dhawaaqay xabbad joojin dhamaadkii bishii March, taasoo ogolaatay in dib loo bilaabo kolonyada gargaarka caalamiga ah ee sida ba’an loogu baahnaa ee Tigray ka dib saddex bilood oo nasasho ah.
Gobolka waqooyi ee Itoobiya ayaa waxaa soo wajahay cunto yari aad u daran, waxaana ka maqan adeegyada aasaasiga ah sida korontada, isgaarsiinta iyo bangiyada.
Guddiga nabada ee Itoobiya, ayaa dhanka kale sheegay in ay hindisahooda nabadeed u gudbin doonaan Midowga Afrika (AU
Kooxda TPLF ayaa muddo dheer ku adkaysanaysay in adeegyadii aasaasiga ahaa dib loogu soo celin lahaa gobolka ay ku nool yihiin lix milyan oo qof ka hor inta aan wadahadalku bilaabmin.
Dagaaladii ka socday waqooyiga Itoobiya ayaa yara yaraa tan iyo markii lagu dhawaaqay xabbad joojin dhamaadkii bishii March, taasoo saamaxday in dib loo bilaabo kolonyada gargaarka caalamiga ah ee si ba’an loogu baahnaa ee Tigray ka dib saddex bilood oo nasasho ah.
Gobolka waqooyi ee Itoobiya ayaa waxaa soo wajahay cunto yari aad u daran, waxaana ka maqan adeegyada aasaasiga ah sida korontada, isgaarsiinta iyo bangiyada.
Guddiga nabada ee Itoobiya, ayaa dhanka kale sheegay in ay hindisahooda nabadeed u gudbin doonaan Midowga Afrika (AU
Midowga Afrika ayaa hormuud ka ahaa dadaallada lagu soo afjarayo colaadda ay ku dhinteen dad aan tiradooda la sheegin, malaayiin kalena ay u baahan yihiin gargaar bini’aadantinimo.
“Dadaalka oo dhan waxaa la bixinayaa iyadoo lala kaashanayo Midowga Afrika si ay u suurta gasho in la go’aamiyo goobta iyo waqtiga wada-hadallada iyo in si dhaqso ah loo bilaabo wadahadallo nabadeed iyo in la soo gabagabeeyo heshiis xabbad-joojin ah muddo gaaban.”
Xukuumadda Abiy ayaa sheegtay in wada-xaajood kasta uu hoggaamiyo ergayga Geeska Afrika ee Midowga Afrika, Olusegun Obasanjo, balse fallaagada waxay doonayaan in madaxweynaha xilka kasii dagaya ee Kenya Uhuru Kenyatta uu dhexdhexaadiyo.
‘Masiibo ay dad-sameeyeen’
Madaxa WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus, oo ka soo jeeda Tigray, ayaa Arbacadii ku tilmaamay xaaladda gobolka inay tahay “musiibo ay dadku sameeyeen” wuxuuna ku dhaleeceeyay hoggaamiyeyaasha caalamka inay iska indhatiraan dhibaatooyinka bini’aadantinimo.