25″ Jan”2023″SOURCE: AL JAZEERA, REUTERS
Hindiya waxay u dhaqaaqday inay mamnuucdo filimka Modi iyo doorkiisa Gujarat ee rabshadaha ka dhanka ah Muslimiinta
Dhowr ilaaliyeyaal warbaahineed ayaa cambaareeyay go’aanka dowladda Hindiya ay ku mamnuucday dukumentiga BBC-da ee dhaleeceynaya Ra’iisul Wasaare Narendra Modi, waxayna dhaleeceeyeen adeegsiga awoodaha deg-degga ah si looga hortago in muuqaallada la galo ama lagu wadaago Hindiya.
La-taliye ka tirsan Wasaaradda Warfaafinta iyo Warfaafinta ee Hindiya Sabtidii ayaa sheegay in Twitter iyo YouTube laga codsaday inay xannibaan xiriirinta wadaaga dukumentiga BBC, India: Su’aasha Modi, oo ay dowladdu horay ugu calaamadisay “qayb dacaayad”.
Dukumentiga ayaa su’aal ka keenaya Hoggaaminta Modi ee madaxa sare ee Rabshadihii ka dhacay gobolka uu ka soo jeedo ee Gujarat 2002, markaasoo ilaa 1,000 qof lagu dilay, oo u badnaa Muslimiin. Dadka u dhaqdhaqaaqa xuquuqul insaanka ayaa sheegay in dhimashadu ay gaareyso ilaa 2,500.
Machadka Caalamiga ah ee Saxaafadda (IPI) ayaa Arbacadii muujiyay “qeylo-dhaan” ku saabsan mas’uuliyiinta u yeeraya sharciyo deg-deg ah si ay u joojiyaan dukumeentiyada, iyagoo sheegay in Xeerarka IT-ga ee 2021 ay u oggolaanayaan dowladda “awood ballaaran oo aan la xakameynin” inay xakameyso oo faafreebto waxa ku jira internetka iyo xarumaha wararka.
“Xukuumadda Modi waxay si cad ugu takri-fasha awoodda degdegga ah ee hoos timaada Xeerarka IT-ga si ay u ciqaabto ama u xaddido wax kasta iyo dhammaan dhaleeceynta siyaasadaheeda,” ayay tiri Amy Brouillette, Agaasimaha IPI ee U doodista.
Hindiya waxay mamnuucday dukumentiga BBC Modi ‘wuxuu carqaladeeyay xorriyadda saxaafadda’,iyadoo Shirkadaha caanka ah ee warbaahinta bulshada -Twitter iyo YouTube – ay u hoggaansaameen amarka dowladda hindiya
“Waxaan ku boorineynaa meelaha gaarka loo leeyahay inay sii wadaan inay gadaal ka riixaan dalabaadka faafreebka ee ballaaran ee dowladda Modi,” ayay sii raacisay. “Meelaha khadka tooska ah waa inay hubiyaan in u hogaansanaantooda dalabaadkan oo kale aysan ka caawin ololaha socda ee dowladda ee lagu aamusinayo dhaleeceynta, saxafiyiinta, iyo dhaqdhaqaaqayaasha India
Shirkadaha caanka ah ee warbaahinta bulshada -Twitter iyo YouTube – ayaa u hoggaansamey amarka dowladda.
Toddobaadkii hore, dawladdu waxay soo saartay wax ka beddel lagu sameeyay Xeerarka IT-ga oo u baahan aalado si ay meesha uga saaraan waxyaabaha ay dawladdu u aragto “been abuur ama been” si loo ilaaliyo “madaxbanaanida qaranka” iyo nidaamka guud.
Tallaabooyinkan ugu dambeeyay ayaa qayb ka ah weerarro ballaaran oo lagu hayo xorriyadda saxaafadda ee Hindiya tan iyo markii Modi iyo xisbigiisa Hinduuga ee Bharatiya Janata Party (BJP) ay xukunka qabsadeen 2014-kii.
Isniintii, Guddiga Badbaadinta Saxafiyiinta (CPJ) ayaa sheegay in amar ku bixinta baraha bulshada in ay xannibaan dukumentiga ay ka dhigan tahay “weerar lagu qaaday saxaafadda xorta ah oo si cad uga soo horjeeda go’aanka dalka ee lagu sheegay fikradaha dimoqraadiga ah.
Meesha oo yaraada
xoriyatul qawlka U dhaqdhaqaaqayaasha xuquuqda dhijitaalka ah iyo ururada gudaha Hindiya, faafreebka dawladda ee dukumentiga – iyada oo u yeedhaysa Xeerka 16 ee hoos imanaya Xeerarka IT-ga 2021 – waxay ahayd wakhti dheer
Codka diidmada’ Ah
Dhanka kale, ardayda dalka oo dhan ayaa ballan qaaday in ay dukumentiga ka baari doonaan gobol kasta oo Hindiya ah, maalin kaddib markii bandhigga kambaska ee jaamacadda Jawaharlal Nehru uu hakad galiyay koronto la’aan iyo caga-jugleyn ay kala kulmeen mucaaradka.
“Ma joojin doonaan codka diidmada,” ayuu yiri Mayukh Biswas, xoghayaha guud ee Ururka Ardayda Hindiya (SFI), garabka ardayda ee Xisbiga Shuuciga ee Hindiya (Marxist).
Digniin ay soo saartay Jaamacadda Jamia Millia Islamia ee New Delhi Talaadadii oo ka dhan ah isu imaatinka ardayda ee aan la ansixin ka hor baaritaanka SFI ee la qorsheeyay ee BBC