27″ Dec”2021″ Aljazeera
Dariiqa ka soo kabashada Mowjada sadaxaad ee xanuunka loo yaqaan Long COVID, waxay caddaysaa dhib badan oo nolosha wax ka beddelaysa
Booqashada daba-galka ah ee dhakhtarka ayaa muujisay dhibaatooyin isdaba-joog ah oo nafta halis gelinaya Hemoglobinkeeda – borotiinka gudbinta birta ah ee laga helo unugyada dhiigga cas – ayay.tiri kati oo intaas raacisay in 20 kii qof ee dumarka qaangaar ah ee uu ku dhacay xanuunka Covid gudaha maraykanka sanadii hore 12 ka mid ah ayaa muujiyaya dhiig-yaraan weyn.
Khatarta ka sii badan waxa,ay tahay cudud barar qarisay xinjiro dhiig ah dumar badan ayaa arimaah aawgeed waxa loo dhigay cusbitaal, halkaas oo ay joogaan in ka badan toddobaad.
Meg oo ah haweeneey uu Covid buburiyay qoyskeedii ayaa ka hadashay markii ay ka soo kabatay Covid ku dhacay ” Ma arki karin carruurtayda, qofna ma soo booqan karo,” ayay tidhi. “Waxay i siiyeen unugyo dhiig badan, bir badan. Kadibna waxay ku qasbanaadeen inay i galiyaan Heparin muddo dheer, taasina waxay la macno tahay inay dhiiggaaga qaataan labadii saacadoodba mar. “
Ceeryaamada maskaxda
Taasi waxay ahayd wax ka badan hal sano ka hor, laakiin dhibaatooyinka caafimaad ee Meg ma hoos u dhigin. Dhiig-yarida iyo khatarta xinjirowga dhiigga labaduba way sii jiraan, waxayna wali qaadanaysaa dawooyin waxayna martaa ultrasounds joogto ah xididdada waaweyn labadii biloodba mar si ay ula socoto walaaceeda xinjirowga. Waxay sidoo kale ku dhacday myocarditis, barar ku dhaca muruqa wadnaha oo inta badan la xidhiidha caabuqa fayraska.
Daraasad cilmi-nafsiyeedka Oktoobar, oo ay sii daysay Shabakadda JAMA, ayaa xaqiijisay in bukaannada qaarkood ee ka soo kabanaya COVID ay u badan tahay inay la kulmaan cillad xagga garashada ah bilo ka dib marka fayrasku xalliyo. Naafadan waxaa ka mid ah feejignaan la’aan, xusuusta xusuusta, dib u yeerinta kelmad, iyo faseexnimada qaybta. “Daraasaddan,” Jacqueline H. Becker, PhD, Jenny J. Lin, MD, MPH, iyo Molly Doernberg, MPH, ayaa qoray, “waxaan ku helnay xad aad u sarreeya oo naafo garashada ah dhowr bilood ka dib markii bukaanku uu ku dhacay COVID-19.”
Laakiin bukaannada qaar ayaa la kulma noocyadan arrimaha COVID-ku-xiran sanad ama ka badan ka dib markay qaadaan fayraska. Fahamka COVID waa mid mar walba soo kordhaysa. Haddaba, sidoo kale, waa fahamka muddada iyo joogtada ah ee waxyeellooyinkan ay u ahaan karaan kuwa iyaga la ildaran.
Meg waxay qeexaysaa ceeryaamo maskaxeed sida laga yaabo in laga yaabo in la bilaabo marxaladaha hore ee hoos u dhaca garaadka da’da. Waxay dhib kala kulantaa helista ereyada saxda ah mararka qaarkood, masuuliyada shaqadeeda qoraanimo.
Hawsha si fudud ku iman jirtay ayaa hadda ah caqabad badan. Mugga shaqadeeda ayaa hoos u dhacay. Waxay qaadatay, ayay ku qiyaastay, boqolkiiba 40 ilaa 50 shaqooyin ka yar sanadkan, hoos u dhaca shaqada ee saameeya xalinta dhaqaale ee qoyskeeda. Hal qayb oo ay ka shaqaynaysay muddo bilo ah daabacaad qaran oo weyn – qayb xog-ururin ah oo u baahan warbixin qoto dheer – ayaa dib u dhac ku yimid. “Waa canshuur maskaxeed,” ayay tiri shaqada noocaan ah.
Iloowsho ,Daal iyo tabardaro ayaa sidoo kale galay nolol maalmeedkeeda. COVID .
Daraasadaha muddada-dheer ee ku saabsan COVID-dheer ma jiraan weli, taasoo la micno ah in Meg iyo kuwa kale oo iyada la mid ah – waxay ka qaybgashaa golayaasha khadka tooska ah ee isku xira bukaannada – ma laha jawaab gaar ah oo ku saabsan goorta (ama haddii) astaamuhu hoos u dhici doonaan.
Meg ayaa dhawaan bilowday in ay xaaladeeda u aragto jirro dabadheeraad ah. “Saaxiibkay, oo qaba xanuun dabadheeraad ah, wax bay igu tidhi,” ayay tidhi. “Hadda oo aad la tacaaleyso jirro dabadheeraad ah, kaliya waa inaad barataa in maalmaha qaar aadan haysan malqacadaha aad ku sameyso wax kasta oo aad u baahan tahay.” Meg isuma ay qaadan in ay xanuunsan tahay. Laakin markaas saaxiibkeed ayaa arrin muhiim ah soo qaaday. “Waxay la mid tahay, ‘Waxaad bukootay in ka badan hal sano.” Taasina runtii way adag tahay in la qaato.”
Xusuus Baraha Bulshadu ku wada xidhiidho ayaa dhawaan dib u xasuusisay habeen aan sidaa u sii fogayn, oo ay baskii magaalada soo gashay, ruwaayad ku aragtay, saaxiibkeedna sharaab u aaday. Fikradda kulan bulsheed oo la mid ah maanta, ka dib fayraska, ayaa dareemaya inaan la sii wadi karin, ayay tidhi. “Waxaan u maleynayay: taasi waxay u egtahay mid culus oo daal badan,” ayay tiri. “Ma doonayo inaan hadda sameeyo.”
Warbixinada qaar ayaa daaha ka fayday xaqiiqo liidata hooyooyinka Maraykanka, kuwaas oo qaar badan oo ka mid ah ay xoog uga tageen xooggii shaqada (warbixin 2020 ah oo ay soo saartay Xafiiska Tirakoobka ayaa shaaca ka qaaday in qiyaastii 3.5 milyan oo haween ah oo leh carruur da’ dugsiyeed ay ka baxeen suuqa shaqada maalmihii hore ee masiibada)
Hadalkani waxa uu noqon karaa kan ugu muhiimsan marka ay timaado xaaladdan – xaalad, daraasad dhowaan ay samaysay Penn State College of Medicine ayaa lagu go’aamiyay – waxay saamaysaa in ka badan kala badh kuwa laga helay COVID-19.
Saamaynta awoodda lagu kasbado nolol-maalmeedka xirfad ku qotonta garashada, la ogaady in Long COVID ay wax ka beddelay muuqaalka nolosha bulsho iyo qoys.
Meg, oo guriga wax ku dhigtay caruurteeda badi 2020 iyo 2021, waxay qaadatay doorar badan: waalid, macalin, daryeele waqti-buuxa ah. Iyada oo xaalado cusub oo la xidhiidha caafimaadka lagu daray isku dhafka, barbaarintu waxay noqotay miino aan ula kac ahayn oo shucuur ah.
Dhumucda dheer ee COVID, Waa Noocyo Cuduro ah oo aan lahayn xal cad.
Waxaa jirta u nuglaansho, sidoo kale, gariir ka dib ee Long COVID, si uu u haleelo cudur ka soo muuqda diiwaannada caafimaadka sida daawadayaasha
Ma cadeyn karnaa? Calaamadaha COVID-ga dheer waa kuwo aan kala sooc lahayn, waqtigeeda oo aan kala caddayn. Ma jirto sharraxaad cilmiyaysan oo ku saabsan sababta ay qaar u kobcin karaan halka kuwa kalena laga yaabo inaysan. (Dhinaceeda, Meg ma lahayn wax khatar ah oo la xidhiidha muujinta daran ee fayraska.)
Waxa hadhay, ayay tidhi, waa duni weligeed is beddeshay, duni ay la yaaban tahay inay iska dayso dedaalka adag. Tani waa xaqiiqadeeda cusub, oo laga sameeyay hal fayras, hal daqiiqo, bishii Noofambar sanad ka hor. “Waxaan u maleynayaa in qaybo badan oo ka mid ah la xakameyn doono,” ayay tiri Long COVID. “Laakin ceeryaamo iyo ereyga raadinta… Runtii waxaan su’aalayaa haddii taasi waligeed fiicnaan doonto.”
XIGASHO: AL JAZEERA