25″ July “2022” https://www.cnbc.com/world/
Bus-busku daanyeerka wuxuu si fiican ugu fidi karaa bulshooyinka khaniisyada iyo ragga lab-geesoodka ah, ayay tiri WHO
Ururka Caafimaadka Adduunka ayaa Isniintii ka digay ku qanacsanaanta faafitaanka cudurka daayeerka ee sida xawliga ah u sii kordhaya, isagoo sheegay in aysan jirin dammaanad qaadka inuu ku sii dhex faafi doono bulshooyin gaar ah.
Kiisaska ilaa hadda waxa ay ku urursan yihiin inta badan dadka khaniisiinta ah iyo kuwa labada jinsiba isku jinsiga ah, laakiin hay’adda Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in ogaanshaha hore ee kooxdu ay noqon karto calaamad muujinaysa faafitaan ballaadhan.
WHO ayaa hawlgelisay heerkeedii ugu sarreeyay ee feejignaanta faafitaanka sii kordhaya Sabtidii, iyada oo ku dhawaaqday fayraska xaalad degdeg ah oo caafimaad dadweyne oo walaac caalami ah leh.
Maaha wax aan caadi ahayn in fayrasku ka bilowdo hal koox gaar ah ama goob ka hor inta uusan si weyn ugu faafin guud ahaan dadweynaha, Smallwood ayaa yidhi, isagoo xusay in mas’uuliyiinta caafimaadku ay wax ka sheegi karaan natiijooyinkii hore.
“Runtii tani waxay noqon kartaa canary-ga ku jira miinada taas oo nooga digaysa khatar cusub oo cudur ah oo ku faafi karta kooxaha kale,” ayay sii wadataa.
Xaalad degdeg ah oo caafimaad oo caalami ah
WHO waxa ay hawl galisay heerkeedii ugu sarreeyey ee feejignaanta cudurka dillaacay Sabtidii, iyada oo ku dhawaaqday fayraska xaalad caafimaad oo degdeg ah oo caalami ah.
Magacaabidda naadirka ah waxay la macno tahay in WHO ay hadda u aragto dillaaca inuu yahay khatar ku filan caafimaadka adduunka taas oo loo baahan yahay jawaab celin caalami ah oo isku dubaridan si looga hortago in fayrasku sii faafo oo ay suurtogal tahay inuu isu beddelo masiibo.
“Waxaan haynaa cudur dillaacay oo si degdeg ah ugu faafay adduunka oo dhan, iyada oo loo marayo habab cusub oo la isugu gudbiyo, oo aan wax yar ka fahanno. Dhammaan sababahan dartood, waxaan go’aansaday in faafitaanka cudurka daanyeerka ee caalamiga ahi uu ka dhigan yahay xaalad degdeg ah oo caafimaad dadweyne oo walaac caalami ah leh,” ayuu yiri Agaasimaha Guud ee WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus.
In ka badan 16,000 oo kiis oo bus-daayeer ah ayaa laga soo sheegay in ka badan 70 waddan ilaa hadda sanadkan, tirada la xaqiijiyayna waxay kor u kacday 77% laga soo bilaabo dabayaaqadii Juun ilaa horraantii Luulyo, marka loo eego xogta WHO. Yurub ayaa ka badan 80% kiisaska la xaqiijiyay sanadka 2022.
Ragga u galmooda ragga ayaa hadda loo arkaa inay halis ugu jiraan caabuqa, iyadoo ku dhawaad 99% kiisaska laga soo sheegay meel ka baxsan Afrika sanadkan ragga iyo 98% ragga la galmooda ragga. Si kastaba ha ahaatee, WHO iyo Xarumaha Xakamaynta iyo Kahortagga Cudurrada waxay carrabka ku adkeeyeen in qof kasta uu qaadi karo busbuska iyadoon loo eegin nooca galmada.
Calaamadaha cudurka – oo sida caadiga ah ku faafa Afrika – waa kuwo khafiif ah, iyada oo bukaannada intooda badan ay ka soo kabanayaan laba ilaa afar toddobaad gudahood. Shan qof ayaa ilaa hadda laga soo sheegay qaarada Afrika sanadkan in cudurkan uu soo ritay, iyadoo aan wax dhimasho ah laga soo sheegin meel ka baxsan Afrika.
Weli, Smallwood wuxuu ka digay in kiisas aad u daran ay soo muuqan karaan haddii fayrasku ku faafo kooxo badan oo difaac ahaan u nugul. Carruurta yaryar, haweenka uurka leh iyo kuwa difaaca jirran ayaa loo tixgaliyaa inay si gaar ah ugu nugul yihiin fayraska.
“Haddii ay ku faafto kooxaha kale – gaar ahaan dadka u nugul cudurka daanyeerka ee daran, kuwaas oo aan ognahay inay jiraan kooxo gaar ah oo aad ugu nugul jirrooyinka daran – markaa waxaa laga yaabaa inaan aragno saameynta caafimaadka dadweynaha oo kordhay,” ayay tiri.
Xog dheeraad ah oo tallaal ah ayaa loo baahan yahay
Waxa jira tiro talaal ah iyo dawooyin ka hortaga fayraska oo la xaqiijiyay inay wax ku ool u yihiin daawaynta iyo ka hortagga cudurka uu keeno busbuska. Runtii, dalalku waxay hore u kordhiyeen barnaamijyada tallaalka kuwa loo arko inay aadka u halista ugu jiraan, iyada oo Maraykanka iyo U.K. oo ay ka mid yihiin kuwa kale ay soo saaraan boqollaal kun oo qiyaasood.
Si kastaba ha ahaatee, tallaalada noocan oo kale ah ayaa ugu horreyn loogu talagalay daawaynta furuqa, Smallwood wuxuu sheegay in loo baahan yahay macluumaad dheeraad ah si loo go’aamiyo waxtarkooda maadaama uu fayraska daayeerku sii fidayo.