30″ September “2022” BBC
Xadka Ethiopia iyo Eritrea Sawiro uu qaaday Satellite-ka ayaa bixinaya cadeeymaha colaada ugu qarsoodiga badan caalamka, halkaasoo isgaarsiinta la jaray, saxafiyiintana loo diiday
Sawirada Satellite-ka ayaa muuqaal naadir ah ka bixiyay dagaalada ka soo cusboonaaday gobolka Tigray ee dalka Itoobiya, kaasoo ka mid ah colaadaha ugu qarsoon caalamka, halkaasoo isgaarsiinta la jaray, saxafiyiintana loo diiday inay booqdaan.
Sawirrada la qaaday bishan ayaa muujinaya ciidamo iyo saanad milateri oo lagu ururinayo xadka Itoobiya ay la wadaagto Eritrea.
Waxay ka tirsan yihiin ciidamada federaalka Itoobiya iyo xulafadooda Eritereeya oo labaduba dagaal kula jira kooxda Tigray People’s Liberation Front (TPLF) oo ka talisa inta badan gobolka.
Sawirada la qaaday bishan ayaa muujinaya ciidamo iyo saanad milatari oo ay Itoobiya ku urursanayso xadka ay Itoobiya la wadaagto Ereteriya, kuwaas oo taageersan Ra’iisal wasaare Abiy Axmed oo ka soo horjeeda kooxda Tigray People’s Liberation Front (TPLF) oo ah kooxda maamusha gobolka.
Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan cunnada adduunka ayaa ku qiyaastay in 13 milyan oo qof ay u baahan yihiin gargaar guud ahaan waqooyiga Itoobiya dagaalka sokeeye awgeed.
Sawiradan ayaa la qaaday 26kii Sebtembar ee magaalada Shiraro ee waqooyi-galbeed, taas oo ku jirtay gacanta Tigreega ilaa ay la wareegeen ciidamada taageersan dawladda horaantii bishan.
Sawirka kore ayaa muujinaya wadada weyn ee ka baxaysa magaalada oo u sii jeedda dhanka bari.
Taangiyada waxay taagan yihiin wadada weyn ee bidixda hoose. Cisbitaalka Maiani waxa laga arki karaa dhanka midig ee sare. Tani waxay furtay 2014-kii oo leh qolal qalliin, waaxda dhalmada, xarumaha raajada iyo 35 sariirood.
Waxa u muuqda in ay yihiin ilaa 150 qof, oo malaha dagaalyahanno ah, ayaa loo abaabulay qaab ama saf ka soo baxaya albaabka laga soo galo ee dib loogu noqdo waddada weyn.
Sannadkii hore, warbixinnada ayaa sheegay in cisbitaalka uu si xun u burburay.
Hay’adda samafalka ee MSF ayaa sheegtay bishii Maarso 2021 in kooxaheedu ay ka heleen tas-hiilaad caafimaad gobolka oo dhan – oo uu ku jiro cisbitaalka Maiani – “la bililiqaystay, la burburiyey laguna burburiyey weerar ula kac ah oo baahsan”.
106 xarumood oo ay booqdeen, kaliya 13% ayaa si caadi ah u shaqaynayay. MSF waxa ay tiri, “In kasta oo bililiqada qaar laga yaabo in ay ahayd mid fursad ah, haddana goobaha caafimaadka intooda badan waxa ay u muuqdaan in si ula kac ah loo burburiyey si looga dhigo kuwo aan shaqayn.”
BBC-da ayaa la hadashay sarkaal sare oo ka tirsan shaqaalaha gargaarka oo ku sugan magaalada Shire, oo 95km (60 mayl) bari ka xigta magaalada Shiraro. Wuxuu sheegay in ilaa 210,000 oo qof ay ka qaxeen Shiraro iyo nawaaxigeeda oo u qaxay Shire ilaa 1dii Sebtembar.
“Hal toddobaad ka hor inta aysan dadku ka bixin magaalada, waxaa socday duqeymo joogto ah, waxay ahayd 24 saacadood, oo xiriir ah,” ayuu u sheegay BBC-da.
Waxaan qarinay aqoonsiga shaqaalaha gargaarka ammaankiisa.
Waxa uu BBC-da u sheegay in sida ay sheegeen dadka cararaya iyo sidoo kale shaqaalihiisa oo la dhigay Shiraro, in Isbitaalka Maiani uu hadda ku jiro gacanta ciidamada Eritrea iyo kuwa Itoobiya.
13kii Sebtembar, ka hor inta aan la qaadin sawiradii ugu dambeeyay ee dayax gacmeedka, madaxa ciidamada Tigrayga, General Tedesse Werede, ayaa u sheegay warbaahinta maxaliga ah “ciidamada wadajirka ah ee Eritereeya iyo Itoobiya ee ku sugan Shiraro ayaa la wareegay aagagga Shiraro ilaa Ademeiti”.
Ma cadda cidda hadda mas’uulka ka ah Shiraro – Samafalka Shire oo BBC-da u warramay ayaa sheegay in cidda maalinba maalinta ka dambaysa is beddeleysa.
In ka yar hal kilomitir dhanka koonfureed ee isbitaalka ayaa been ah waxa Maxar, oo ah shirkadda soo saartay sawirada, ay ku tilmaantay “madaafiic la jiiday ee goobaha rasaasta”.
Waxa madaafiicda loola dan leeyahay ma cadda.
Ma jiro wax hadal ah oo ka soo baxay dowladda Eritrea iyo Itoobiya oo ku saabsan joogitaankooda Shiraro.
Laakiin todobaadkii hore ergeyga gaarka ah ee Maraykanka u qaabilsan Geeska Afrika ayaa u sheegay warfidiyeenka in Maraykanku ka walaacsan yahay ciidamada Eritereeya ee u soo tallaabaya dhinaca Itoobiya, waxaanu yidhi “waa inay joojiyaan”.
“Waxaan la soconay dhaq-dhaqaaqyada ciidamada Eritrea ee ka socda xuduudka, joogitaanka ciidamada Eritrea ee Itoobiya waxay kaliya u adeegaysaa inay arrimaha sii murjiyaan oo ay huriyaan xaalad murugo leh,” Mike Hammer ayaa sidaas yidhi.
Meel lix kilomitir (afar mayl) u jirta Shiiraaro, Maxar wuxuu qabsaday saf dheer oo ilaa 45 baabuur ah. Waxay u muuqdaan inay ku jiraan tiro bas ah waxayna u socdaan magaalada.
Subaxdii ka dib markii sawiradan la qaaday, sawirada dayax-gacmeedka ee isla boosku ma muujinayaan baabuurta – iyagoo muujinaya inay u guureen meel.
Tani waxay ku soo aadaysaa iyadoo wararka laga helayo dad ka qaxay Shire oo sheegaya in fariisimaha magaalada ay isku bedelayaan ciidamada iska soo horjeeda.
Sida lagu sheegay dukumeenti gudaha ah oo ka soo baxay xafiiska Qaramada Midoobay ee isku xirka arrimaha bini’aadantinimada oo ay aragtay BBC, ugu yaraan 10 qof ayaa lagu dilay dagaal ka dhacay Shiraro iyo agagaarkeeda 14kii Sebtembar.
Sida shaqaalaha sare ee gargaarka, waxay sheegtay in 210,000 oo qof ay ka qaxeen aagga, oo ay ku jiraan 45,000 oo barakacayaal ah oo hore uga soo qaxay galbeedka
