21″ May” 2021 Friday” AFP
Dowladda India ayaa ku dhawaaqday cudurka Black fungus in uu dalkeeda qaybo badan oo ka mid ah uu ka dilaacay xili ay India la Halgameeyso kororka degdegga ah ee kiisaska Covid-19,
India ayaa sheegtay Iyada oo raacaysa Sharciga Ogeeysiinta Cudurrada, ee soo baxay 1897.” In fungus madow, uu noqday sabab cusub oo walwal leh kadib markii saameeynta cudurkan lagu arkay qaybo ka mida gobolada dalka India
India ilaa Iyo hada waxaa la xaqiijiyay 1,163 kiis oo ah mucormycosis in laga helay 61 qof oo ka mid Anna ay u dhinteen xanuunka Fungaska madow dartiis
Fungaska madow oo keena mucormycosis waxaa caadi ahaan laga helaa carrada iyo walxaha qurmay ee organic laakiin wuu ku dhici karaa bini’aadamka markay fursad helaan (Credit: Library Photo Library)
Caalami ahaan, dillaaca mucormycosis ayaa ka dhashey alaabada wasakhaysan sida dharka isbitaalka, dawooyinka iyo cuntooyinka baakadeysan sidaas ooy tahayna waxaa soo koobitaankii ugu dambeeyay ee mucormycosis la xiriira Covid-19 uu muujinayaa 94% bukaanada qaba cudurka macaanka in ay yihiin kuwa ugu nugul
Mucormycosis, oo horay loo oran jiray ‘zygomycosis’, waa cudurka ay keeneen fangaska badan ee ka tirsan qoyska fangaska “Mucorales”. Fungi ku jira qoyskan waxaa badanaa laga helaa deegaanka – tusaale ahaan carrada – waxayna badanaa la xiriiraan walxaha dabiiciga ah ee daciifay
.
Xubinta reerkaan inta badan masuulka ka ah infekshinka aadanaha waxaa lagu magacaabaa Rhizopus oryzae. Hindiya gudaheeda, xubin kale oo reer ah oo loo yaqaan ‘Apophysomyces’, oo laga helo cimilada kulaylaha iyo cimilada hoose, ayaa sidoo kale caan ah.
Fungi ka tirsan qoyska Mucorales ayaa loo arkaa in badanaa dadka uu ku dhaco marka nidaamka difaaca jirka uu daciifo taas oo Isticmaalka daawooyinka xakameynaya nidaamka difaaca jirka sida ‘corticosteroids’ ay u horseedaan howlgabka difaaca jirka oo daciifa, sidoo kale xaalado kale oo isdaba-joog ah ayaa dhici kara, sida kansarka
Waxaa jira seddex qaab oo bini’aadamku u qaadi karo mucormycosis – soda adoo neefsanaya ama, adoo wax laqaya in ay la socdaan cuntada ama daawooyinka,
Neefsashada ayaa ugu badan. Runtii waxaan ku neefsannaa firqiga fangaska badan maalin kasta. Laakiin hababka difaaca jirka iyo sambabada, haddii ay caafimaad qabaan, guud ahaan waxay ka hortagaan inay sababaan infekshin.
Dhanka kale, fayraska keena Covid-19 wuxuu dhaawici karaa unugyada hawo mareenka iyo xididdada dhiigga, oo waliba kordhin kara u nuglaanshaha infekshanka fungal
Baaritaano ay sameeyeen dhaqaatiirta ayaa lagu sheegay fangaskaani In uu si, dhakhso leh u faafayo wuxuuna asiibaa bukaannada qaba Corona virus-ama kuwa ka soo kabanaya .
Infekshannada fungalku waxa uu waxyeello weyn u geystaa mucormycosis – wuxuuna sii kordhinayay culeyska dhibaatadii horeyba u jiray ee Covid-19 .
Laga soo bilaabo bishii Maarso ee sannadkan 41 kiis oo ku saabsan mucormycosis-ka la xiriira Covid-19 ayaa laga diiwaangeliyay adduunka oo dhan, iyadoo 70% laga helay Hindiya. Warbixinnada waxay soo jeedinayaan in tirada kiisaska ay hadda aad u badan yihiin, taas oo aan la yaab lahayn marka loo eego mawjadaha hadda jira ee Covid-19
Xoghayaha wasaaradda caafimaadka dalkaas, Lav Agarwal, ayaa Khamiistii farriin u diray 29-ka gobol ee Hindiya taas oo uu uga codsanayo inay ku dhawaaqaan in xanuunkani yahay mid faafay
Ma cadda tirada kiisaska laga soo sheegay dalkaas, oo haatan dhex mukhuuranaya mowjad labaad oo Covid-19 ah kaas oo ay sababsadeen tobnaan kun oo qof.
Hal cisbitaal oo ku yaalla caasimadda gobolkaas ee Mumbai, ayaa BBC u sheegay in labadii bilood ee la soo dhaafay ay diwaan-geliyeen 24 kiisas ah, iyadoo sanadkii la soo dhaafay oo dhanna ay diwaan-geliyeen lix kiisas ah.
Dhakhaatiirta ayaa sidoo kale BBC u sheegay sida loogu qasbay inay dadka ka saaraan indhaha iyo lafaha garka, si loo yareeyo faafitaanka xanuunka kahor inta uusan gaarin maskaxda, taas oo waxyeello ba’an gaarsiisay wejiga bukaannada.
Sare u kaca kiisaska waxaa sababay gabaabsiga Amphotericin B, oo ah dawo lagula tacaalo caabuqan mucormycosis, inkastoo ay soo saaraan shirkado badan oo ku yaalla Hindiya. Tan waxay sababtay in dadka iyaga oo niyad jabsan ay u weecdaan suuqa madow.
Waa maxay mucormycosis?
Mucormycosis waa caabuq aad dhif u ah. Waxaa sababa in qofku uu la fal galo fangas inta badan laga helo ciidda, dhirta, digada, iyo khudradda quruntay. “Waa wax meel walba yaalla waxaa laga helaa ciidda iyo hawada iyo xitaa sanka iyo xaakada dadka caafimaadka qaba,” ayuu yiri Dr Akshay Nair, oo ah dhakhtar qalliinka indhaha ku takhasusay oo ku sugan Mumbai.
Wuxuu saameeyaa sanqada, maskaxda iyo sambabada wuxuuna gaar ahana halis ku yahay dadka qaba macaanka iyo bukaannada kansarka amaba dadka la nool HIV/Aids.
