4 ,December 2020″ Reuters
In ka badan 180 waddan ayaa ku soo biiray Covax, oo ah wadashaqeyn caalami ah oo la isaga kaashanayo soosaarista talaalka la ogolaaday si loogu qaybiyo dalalka si sinnaan ah .
Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay Antonio Guterres ayaa ka digay in dunidu ay la dagaallami karto duufaannada ka dambeeya COVID-19 ee aafada tobanaan sano ee soo socota xitaa haddii tallaallada si dhakhso leh loo oggolaado.
Guterres – oo ka hadlaya fadhigii ugu horreeyay ee Golaha Guud ee Qaramada Midoobay ee ku saabsan faafidda cudurka coronavirus – wuxuu bogaadiyay horumarka saynis ee degdegga ah laakiin wuxuu ka digay in tallaalku uusan ahayn mid lagu daaweyn karo cudurrada saameeya meeraha.
Tallaalka Coronavirus: Sidee waddamada saboolka ahi u heli doonaan tallaal caddaalad ah Kulaylka adduunka oo ka khatar weyn kan loo yaqaan ‘coronavirus:’ Red Cross ‘Rabshadaha ka dhanka ah haweenka ayaa sii xoogeystay tan iyo markii uu ka dillaacay cudurka coronavirus: UNBrazil’s Bolsonaro ayaa sheegay in uusan qaadan doonin tallaalka coronavirus
“Yeynaan nacas iska dhigin. Tallaalku masoo celin karo waxyeelada sii fidi doonta sannadaha oo dhan, xitaa sannadaha soo socda, ”ayuu yiri Guterres. Saboolnimada ba’an ayaa sii kordheysa, khatarta macluusha ayaa soo socota. Waxaan wajahaynaa hoos u dhac dhaqaale ee ugu weyn adduunka siddeed sano. ”
Waxa uu sheegay in COVID-19 – oo ay ku dhinteen ku dhowaad 1.5 milyan oo qof adduunka – ay uga sii dartay caqabadaha kale ee muddada-dheer ee ay ka midka yihiin sinnaan la’aanta iyo isbeddelka cimilada.
Hoggaamiyeyaasha ama saraakiisha sare ee in ka badan 100 waddan ayaa ka qayb geli doona shirweynaha Qaramada Midoobay iyada oo loo marayo khudbado gaagaaban oo hore loo sii qorsheeyay, laakiin diblomaasiyiinta ayaan filayn in isu-imaatinka labada maalmood ee hal-abuurka ahi uu markiiba u horseedi doono go’aanno muhiim ah
‘Diidmada xaqiiqda’
Guterres wuxuu ku celiyey baaqiisii ahaa in talaalada loo tixgaliyo “wanaag guud ee caamka ah” oo aduunka laga wadaago. Wuxuu codsaday tabarucaad si loo buuxiyo $ 4.3bn oo dhimis maaliyadeed ah labada bilood ee soo socota.
In ka badan 180 waddan ayaa ku soo biiray Covax, oo ah iskaashi caalami ah oo la shaqeynaya soo-saareyaasha si loogu qaybiyo tallaallada si siman.
Waxyaabaha ugu waaweyn ee laga reebay waa Mareykanka oo safka hore kaga jiray cilmi baarista iyo halka uu madaxweynaha xilka kasii dagaya ee Donald Trump uu doonayo in marka hore la tallaalo dadka Mareykanka ah, iyo Ruushka oo iyadu soo bandhigtay tallaal u gaar ah laakiin kala kulmay shaki.
Isagoo eedeynaya eedeynta dhimashada culus ee COVID-19 ee Mareykanka, Trump wuxuu u dhaqaaqay inuu ka laabto Ururka Caafimaadka Adduunka isagoo sheegay in loo kuurgalay Shiinaha marxaladihii hore ee dhibaatada.
Guterres wuxuu si adag u difaacay waxqabadka hay’adda UN-ka wuxuuna sheegay in talooyinka ay soo jeediyeen “ay ahayd inay aasaas u noqdaan jawaab caalami ah oo isku duuban”.
Xaaladaha qaarkood, waxaa jiray diidmo xaqiiqda ah iyo jaahilnimo xagga hagida ah. Marka waddammaduna ay u kacaan jidkooda, fayrasku wuxuu u socdaa dhan walba, ”ayuu yiri madaxa UN-ka.
‘Jooji dhibaatada’
Madaxweynaha UNGA Volkan Bozkir ayaa sheegay in aduunku uu unugayo hay’ada aduunka hogaan iyo wax qabad “si wax looga qabto caqabada ugu weyn ee maanta aduunkeenu wajahayo”. “Tani maahan waqtigii farta lagu fiiqi lahaa,” ayuu yiri. Waxaan halkaan isugu nimid inaan waddo horay usocno oo aan udhameyno dhibaatada dadka aan u adeegno.
Ku dhowaad 100 hoggaamiyeyaasha adduunka iyo dhowr darsin wasiirro ah ayaa loo qorsheeyay inay hadlaan inta lagu jiro kal-fadhiga gaarka ah ee gaarka ah ee ka bilaabmay Bozkir. safiirrada iyo dublamaasiyiinta wajiga ka duuban ee ka socda Qaramada Midoobay ee ka kooban 193-ka xubnood ee hoolka shirarka si ay ugu istaagaan aamusnaan aamusnaan ah 1.5 milyan oo qof oo naftooda ku waayey COVID-19.
Madaxweynaha golaha ayaa ugu yeeray kalfadhiga “tijaabo ku saabsan dhinacyo badan” wuxuuna yiri waxa dunidu waa inay sameyso waa iska cadahay – xaqiijinta helitaanka cadaalad iyo sinaan ah ee tallaalada COVID-19, wada shaqeyn “ilaalinta wadamada ugu nugul”, loona hubiyo ilo ku filan dib u soo kabashada dhaqaale ee ka baxsan heerarka safka hore.
Guterres wuxuu soo dhoweeyay talaabooyinka lagu caawinayo wadamada soo koraya laakiin wuxuu yiri “gabi ahaanba kuma filna baaxadda dhibaatadan”, isagoo xusay in dalal badan oo dhaqaalahoodu hooseeyo iyo kuwa dhexdhexaadka ah lagu qasbay inay kala doortaan inay adeegyada aasaasiga ah u fidiyaan dadkooda ama u adeegaan deymaha. Waxay u baahan yihiin taageero deg deg ah “si looga hortago dhibaato la xiriirta lacagta”, ayuu yiri.
Hoggaamiyeyaasha adduunka ee loo qorsheeyay inay ka hadlaan kal-fadhiga ayaa waxaa ka mid ah madaxweynaha Faransiiska Emmanuel Macron, ra’iisul wasaaraha Jarmalka Angela Merkel, ra’iisul wasaaraha Britain Boris Johnson, ra’iisul wasaaraha Japan Yoshihide Suga, madaxweynaha Koonfur Afrika, Cyril Ramaphosa, iyo madaxa midowga Yurub Charles Michel.
Mareykanka waxaa matalaya Xoghayaha Caafimaadka iyo Adeegyada Aadanaha Alex Azar.
Kalfadhiga jimcaha waxaa diirada lagu saari doonaa sedex guddi farsamo, tan koowaad jawaabta UN-ka ee COVID-19 iyo tan labaad talaalada ay kujiraan wakiilo ka socda soosaarayaasha BioNTech iyo Oxford University-AstraZeneca, iyo WHO’s ACT-Accelerator, oo ka shaqeyneysa sidii loo heli lahaa talaalada dadka adduunka ugu saboolsan.
Qeybta ugu dambeysa waxay ku jirtaa ka soo kabashada COVID-19. Madaxa WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus ayaa la,filayaa inuu kaqeyb galo dhamaan sedexda guddi.
SOURCE : NEWS AGENCIES